مقدمه
در زمینه مصرف و بازیابی مواد، “مداخله” شامل تلاش سازمان یافته برای مقابله با یکی از نزدیکان درگیر با اعتیاد در مورد نوشیدن الکل، مصرف مواد مخدر یا رفتارهای مربوط به اعتیاد وی است که بر همه افراد محیط پیرامونش تأثیر گذاشته است. “مداخله” فرصتی را برای خانواده، دوستان و حتی گاهی همکاران و کارفرمایان فراهم می‌کند تا به زبان خود به فرد بگویند که چگونه سوء مصرف فرد از مواد مخدر یا الکل در زندگی آنان مسئله ساز شده است.
اصطلاح “مداخله” می‌تواند گیج کننده باشد زیرا می‌تواند برای اشاره به رویکردهای درمانی مختلفی که برای ترک اعتیاد استفاده شده به کار برود. بسیاری از آنها مبتنی بر شواهد و نشانه‌های غیرقابل انکاری هستند. این روش‌های درمانی شامل مصاحبه انگیزشی، رفتار درمانی شناختی و زوج درمانی می‌شوند. این روش‌های درمانی باید در طول زمان انجام شود و افراد معتاد باید به روند درمان متعهد باشند.
آنچه ما در این مقاله در مورد آن بحث می‌كنیم به خودی خود درمان نیست. بلكه تلاش برنامه ریزی شده اموری از سوی افرادی برای ترغیب شخص درگیر با اعتیاد است كه برای درمان به آنان مراجعه کرده‌اند یا قصد ترک انفرادی مواد مخدر خود را دارند و یا برای مشاوره درمانی نیاز به کمک دارند.
مداخلات باید توسط مشاوران حرفه‌ای که در چنین روش‌هایی تجربه دارند، به دقت برنامه ریزی و توسعه یابد.
چگونگی کار مداخلات
بیشتر مراکز درمان الکل و مواد مخدر مشاورانی دارند که برای کمک به خانواده‌ها آماده‌اند تا امور مداخله را که همواره در محیطی “کنترل شده” صورت می‌گیرد. آنها سعی می‌کنند آموزش بدهند و به طور ویژه‌ای فرد را در موقعیتی مشابه که ممکن است به آن دچار شود، قرار بدهند. در بسیاری از مواقع، این مداخلات در محل کار و با همکاری کامل کارفرما صورت می‌گیرد.
گاهی اوقات مداخله کاملاً غافلگیرکننده است، اما تکنیک‌های جدیدتری ایجاد شده است که در آن اعضای تیم مداخله به فرد معتاد می‌گویند که چند روز قبل از مداخله واقعی با یک مشاور در مورد نوشیدن یا مصرف مواد مخدر صحبت کند.
این فرایند ممکن است به وسیله یک مداخله گر که توسط خانواده یا گروه استخدام می‌شود، هدایت و راهنمایی شود.
نمونه هایی از اعتیاد به مواد و رفتار که ممکن است باعث مداخله شود عبارتند از:
- مصرف الکل
- سؤاستفاده از داروهای تجویز شده
- مصرف مواد مخدر غیرقانونی
- پرخوری
- اعتیاد به قمار
تاثیرمداخلات
از نظر حرفه‌ای، نمی‌توان مداخلات را فقط به این دلیل که تحقیقات کافی برای حمایت از اثربخشی آنها در دسترس نیست، رد کرد. این امر نباید به این معنی باشد که آنها نمی‌توانند مؤثر باشند. این فقط به این معنی است که مطالعات لازم برای “اثبات” اثربخشی آنها هنوز انجام نشده است. در حالی که چند مطالعه در مورد اثر بخشی مداخلات در معالجه افراد در اواخر قرن 20 انجام شده است. نشان می‌دهند که اعضای خانواده ترجیح می‌دهند در مواجهه با اعضای خانواده خود کمتر به امور مداخله تن بدهند.
یک مطالعه نشان داد که وقتی آنها پیگیری کردند، توانستند اعضای خانواده خود را تحت معالجه قرار دهند. اما در نهایت، تعداد افراد بسیار کمی بود و نتیجه درمان گزارش نشده بود.
به خاطر داشته باشید که همه روش‌های درمانی هر چقدر هم که در یک زمان اثبات نشده باشد، مراحل آزمایشی و مقدماتی را طی می‌کنند، برای تحقیق مفید هستند و سرانجام ، مطالعات کافی در مورد اثربخشی آنها انجام می‌شود که به صورت درمان موثر مورد قبول عموم قرار می‌گیرند. اما این‌گونه هم نیست که صرف پذیرفته شدن آنها به معنای تضمین کارکرد آنها برای همه باشد. از منظر تئوری، مداخلات بررسی‌های متفاوتی دارند.
برخی از پزشکان تجربه همکاری با افرادی را داشته‌اند که خانواده‌های آنان مداخلاتی را انجام داده‌اند که برای ترغیب عزیزانشان برای کمک پاسخ مثبت داده است. برخی تحقیقات نتایج منفی بیشتری داشته‌اند، که در آن مداخله ضعیف انجام شده است. این مسئله حتی برای آنها مشکلات بزرگتر و شکاف بیشتری در خانواده ایجاد کرده است.
انواع
انواع مختلفی از مداخلات دارویی و الکلی وجود دارد. نوع مداخله‌ای که متخصص پزشکی شما توصیه می‌کند به اهداف، تجربه خاص اعتیاد و پویایی خانواده بستگی دارد.
مدل جانسون: این روش توسط ورنون جانسون (“پدر مداخله”) ایجاد شده است که شاید شناخته شده‌ترین نوع مداخله باشد. مدل جانسون شامل خانواده و یک مداخله‌گر، هدایت می‌شود که فرد تحت درمان را بدون اطلاع قبلی از جلسه با اختلال در مصرف مواد روبرو می‌کند.
مدل دعوت: این روش مداخله به عنوان “مداخله سیستمیک خانواده” نیز شناخته می‌شود، توسط “اد اسپیر” و “وین ریتر” شکل گرفته و بر رویکرد خانواده‌گرایی به اعتیاد متمرکز است. همانطور که از نامش پیداست، کل خانواده یا شبکه حمایتی (از جمله فرد مبتلا به اعتیاد) به کارگاهی دعوت می‌شوند که توسط یک مداخله‌گر رهبری می‌شود تا آنها بتوانند در مورد چگونگی تأثیر این بیماری بر واحد خانواده صحبت کنند.
مدل میدانی مداخله: که مشابه مدل جانسون است و توسط “فیلد” ابداع شده‌است. این روش شامل رویکرد تقابلی و بدون آگاهی قبلی فرد است. در این مدل، مداخله‌گر در زمینه مدیریت بحران‌ها در طی فرآیند مداخله و بعد از آن آموزش دیده است. بنابراین اگر خانواده‌ای معتقد باشد که عزیزشان برای خانواده خطر‌ساز است یا اگر بیماری های کنترل نشده نظیر افسردگی یا اختلال دوقطبی داشته باشند، اغلب توصیه می‌شود .
گزینه‌های جایگزین
تقویت جامعه و آموزش مهارت به خانواده، روشی مهم و مبتنی بر شواهد است که به خانواده‌ها کمک می‌کند تا به درمان عزیزانشان بپردازند. مهارت‌درمانی، جایگزین آن نوع از مداخلاتی شده است که قبلا به عنوان روشی ترجیحی برای جلب افراد مبتلا به ترک اعتیاد به کار می‌رفت.
این روش به جای هدف قرار دادن فرد مبتلا به اختلال مصرف مواد، مبتنی بر شواهد است. در این روش به کمک افراد مهارت یافته به بیماران شناسایی شده کمک می‌کنند.
تاثیر مهارت درمانی در خانواده
-مهارت درمانی به خانواده‌ها کمک می‌کند تا محرک های مصرف مواد عزیزشان را شناسایی کنند.
- -الگوهایی را به کار می‌برند که باعث می‌شود تا مصرف الکل یا مواد توسط یکی از عزیزانشان تا حد امکان کاهش پیدا کند.
- -توسعه و بهبود مهارت‌های ارتباطی با شناسایی بیماری
- -آموزش دوباره مراقبت از خود و ارتباط مجدد با عزیزانشان
- -شناسایی عوامل محرک خشونت و تهیه برنامه ای برای ایمن نگه داشتن خود.
مراحل بررسی
اگر تصمیم دارید برای بیمارتان مداخله کنید، لازم است پیش از آن به آماده سازی منطقی و ذهنی خود بپردازید
گزینه های درمان تحقیق
شما می‌خواهید به عزیزانتان پیشنهادهای مفصلی برای درمان ارائه دهید، بنابراین باید تحقیقات خود را شروع کنید. اگر فرد موافقت کرد که به او کمک کنید. بهتر است از قبل یک مرکز درمانی، مشاوره یا جلسه‌ای داشته باشید تا بتوانید بلافاصله اقدام کنید. در مورد اینکه درمان عزیز شما تحت پوشش بیمه درمانی قرار می‌گیرد یا خیر، اطمینان حاصل کنید.
بهترین روش برای درمان اعتیاد به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله ماده مورد استفاده، شدت اعتیاد، نگرش فرد معتاد نسبت به درمان و ترک یا قطع آن و اینکه آیا همزمان دارای مشکلات روحی و یا جسمی هست یا خیر.
گزینه های درمانی شامل موارد زیر است:
- رفتاردرمانی
- سم زدایی
- دارو
- مصاحبه انگیزشی
- درمان مسکونی
- گروه های پشتیبانی و خودهمیاری، مانند مشروبات الکلی و مواد مخدر ناشناخته، یا بازیابی هوشمند.
ایجاد تیم مداخله
بسته به شرایط، یک مداخله می‌تواند افراد زیر را شامل شود:
- فرد مبتلا به اعتیاد
- دوستان و خانواده
- یک درمانگر
- یک مداخله‌گر حرفه‌ای
همچنین مهم است که در نظر بگیرید چه کسی نباید در تیم مداخله باشد. به عنوان مثال، شخصی از افراد بهداشت روان که عزیزان شما تمایل به بودن آنان ندارند. و نیز این امر که بیمار به مصرف چه نوع داروهایی تمایل نشان نمی‌دهد.
مداخله‌گر
متأسفانه، تا کنون هیچ سیستمی برای ارزیابی اعتبار مداخلات وجود ندارد و اطلاعات بسیار کمی در این زمینه موجود است که بتوانید تصمیم خود را بر اساس آن تنظیم کنید. اگر احساس می‌کنید ممکن است یک مداخله برای عزیز شما مناسب باشد، با توجه یه اینکه برخی از یافته‌ها مبتنی بر واقعیت پزشکی یا تحقیقات نیست، باید در تصمیم گیری برای استخدام یک متخصص مداخله فکر کنید:
توصیه شخصی دریافت کنید. آیا کسی را می‌شناسید که مداخله‌گر به او کمک کرده باشد؟ اگر چنین است، آیا مشکلات آنها مانند همان شخصی بود که برای شما مهم است؟ آیا خصوصیات آنها (مانند سن، فرهنگ و مدت زمانی اعتیاد) شبیه بود؟ توصیه شخصی از طرف کسی که با موضوعات مشابه سروکار دارد، اغلب راهی است که افراد در مورد درمانگران تصمیم می‌گیرند.
با مداخله‌گر صحبت کنید. آیا رابطه خوبی ایجاد کردید؟ آیا به نظر می‌رسد آنها مشکلاتی را که شما شرح می‌دهید، درک می‌کنند؟ آیا از این شخص احساس درونی خوبی دارید؟
هزینه‌ها را در نظر بگیرید و اینکه اگر موفق نشدید چقدر ممکن است از دست بدهید؟ آیا می‌توان از این وجوه در برنامه دیگری استفاده کرد که اعتبار بیشتری ارائه دهد؟
نتیجه‌گیری
در حالی که شما سعی نمی‌کنید عزیز خود را مجازات کنید، اما انتظار دارید او درک کند که اگر از کمک گرفتن امتناع ورزد برایش عواقبی به دنبال خواهد داشت که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- از دست دادن حق ملاقات با کودکان
- گرفتن ماشین آنها
- از آنها می‌خواهید تا زمانی که آماده شروع روند بازیابی نیستند، به خانه نروند.
اطمینان حاصل کنید که عواقب آن را به وضوح بیان کرده‌اید و البته تهدیدهایی را هم که تمایلی به اجرای آنها ندارید، به هیچ عنوان بیان نکنید.
شناسایی خطرات
مداخله حرفه‌ای برای هر خانواده و هر شرایطی یک گزینه نیست. تصمیم برای انتخاب مسیر مداخله تصمیمی است که باید با دقت و با مشاوره یک مشاور مجرب اتخاذ شود.
رویارویی با فردی که دچار اعتیاد است یک رویکرد بسیار پرخطر است و خیلی راحت می‌تواند نتیجه معکوس دهد و به جای احساس حمایت از فرد معتاد احساس حمله، بیگانگی و سوءاستفاده را برساند.
در این موارد، مداخله اشتباه حتی می‌تواند باعث بدتر شدن اعتیاد شود و نیز ممکن است باعث شود تا فرد دوباره با خیالی آسوده به مصرف الکل و مواد مخدر روی بیاورد یا به دنبال کسانی مانند فروشندگان الکل و مواد مخدر باشد که او را درک می‌کنند.
پشتیبانی
خواه عزیز شما تصمیم بگیرد که کمک بگیرد یا خیر، احتمالاً می‌توانید از تشویق و حمایت دیگران، بهره‌مند شوید. بسیاری از گروه‌های حمایتی جا افتاده و شناخته شده در جامعه، به خانواده کمک می‌کنند تا متوجه باشند که آنها در قبال اعتیاد عزیزانشان مسئولیت دارند.
شما ممکن است نتوانید عزیز خود را متقاعد کرده یا به اجبار وادار کنید که تحت درمان قرار گیرد. در واقع، تلاش برای انجام این کار ممکن است نتیجه عکس بدهد و هم اعتیاد آنها و هم رابطه شما با آنها را بدتر کند.
مشکلات احتمالی
به یاد داشته باشید که اگرچه بسیاری از افراد می‌دانند که در زمینه اعتیاد چه کاری باید انجام دهند و واقعاً می‌خواهند به بیماران خود کمک کنند ولی برخی دیگر نیز هستند که فقط پول شما را می‌خواهند و از یأس و ناتوانی کسانی را که به دنبال یک معجزه درمانی هستند سوءاستفاده می‌کنند. در حقیقت هیچ درمان معجزه آسایی وجود ندارد و غلبه بر اعتیاد به ویژه برای فرد مبتلا به اختلال مصرف مواد، کار سختی است.
مشکلات مداخله
مداخلات برای اعتیاد، خصوصاً در ایالات متحده که اغلب در تلویزیون و فیلم‌ها به تصویر کشیده می‌شود، تجارت بزرگی فراهم آورده است. متاسفانه، خانواده‌های افراد معتاد، پس‌انداز زندگی خود را در مداخلات می‌ریزند، به این امید که راهی برای نجات عزیزشان پیدا کنند.
اگرچه مداخلات بسیار جذاب به نظر می‌رسند ولی در واقع زمان بر هستند به همین دلیل، برخی مراکز غیر حرفه‌ای و سود جو، از این مساله استفاده کرده و برای سؤاستفاده از خانواده‌ها روش‌های درمانی سریع و ساده‌ای را پیشنهاد می‌دهند که پیروی از آنها اصلا صحیح نیست.
ما پس از دهه‌ها تحقیق می‌دانیم که افراد به طور فطری تربیت پیدا نمی‌کنند، بلکه یک کنش متقابل پیچیده بین این دو وجود دارد. این‌گونه رایج است که فرد مبتلا به اعتیاد، درگیر مشکلات خانوادگی و اجتماعی نیز می‌شود که ممکن است خودشان حتی از آن آگاه نباشند. در این صورت یک مداخله‌گر یا یکی از اعضای خانواده می‌تواند در زمینه شناسایی و حل این مشکلات بسیار کمک کند.
اگرچه برخی از افراد به تنهایی قادر به غلبه بر اعتیاد شدید هستند. اما برای انجام این کار عزم و اراده بسیار زیادی لازم است تا روش‌های مقابله با آن را فراگیرد و در آن موفق شود. برای بسیاری دیگر، غلبه بر اعتیاد نیاز به درمان دارد و معمولا تلاش‌های زیادی برای ترک کامل الکل و مواد مخدر لازم است. این بدان معنا نیست که هرگز با مداخله به افراد کمک نمی‌شود. روند آگاهی از اینکه ادامه رفتار شما می‌تواند به خودتان و اطرافیانتان آسیب برساند. گام مهمی در جهت بهبودی است و اولین گام در مراحل تغییر از پیش‌اندیشیدن به عواقب ادامه رفتارتان است.
