مقدمه
ضریب هوشی یا بهره هوشی معیار اندازه گیری توانایی شما در استدلال و حل مشکلات است. این نمرات نشان دهنده میزان موفقیتتان یک آزمون خاص در مقایسه با سایر افراد گروه سنی شما است. گرچه ممکن است آزمونها روش‌های متفاوتی داشته باشند. اما میانگین نمرات ضریب هوشی در بسیاری از آزمونها چیزی بین 85 تا 115 درصد است.
در حالی که ضریب هوشی می‌تواند پیش‌بینی کننده مواردی مانند موفقیت تحصیلی باشد. اما کارشناسان معتقد هستند اندازه گیری ضریب هوشی لزوماً تضمینی برای موفقیت در زندگی نیست. بعضی افراد با ضریب هوشی بسیار بالا در زندگی چندان عملکرد خوبی ندارد. با این حال کسانی هستند که ضریب هوشی متوسط دارند ولی رشد خوبی در زندگیشان دارند.
میانگین نمرات ضریب هوشی
اندازه گیری ضریب هوشی مدت‌ها است که یکی از موضوعات داغ و بحث برانگیز روانشناسی است. تست‌های هوش یکی از محبوب‌ترین انواع تست‌های روانشناسی هستند که امروزه از آن به طور گسترده‌ای استفاده می‌شود. از زمان ظهور اولین آزمون‌های هوش تلاش برای طبقه بندی ضریب هوشی افراد انجام شده است.
برای اینکه بفهمید میانگین نمره ضریب هوشی چیست و به چه معناست لازم است ابتدا نحوه اندازه گیری ضریب هوشی را بفهمید. ناشران آزمون‌های هوش از سیستم امتیازدهی مختلفی استفاده می‌کنند. بسیاری از آزمون‌های مدرن ضریب هوشی میانگین نمره را 100 با انحراف استاندارد نمره اختلاف 15 نمره ضریب هوشی را تعیین می‌کنند تا نمرات با نموداری منحنی شکل توزیع نرمال هوش افراد را مطابقت دهد.
ملاحظات مهم
در بسیاری از آزمونها نمره 100 به عنوان میانگین ضریب هوشی در نظر گرفته می‌شود. 68 درصد نمرات با انحراف نمره از میانگین کل محاسبه می‌شوند یعنی بین 85 تا 115 درصد است. این بدان معناست که نزدیک به 70 درصد از افراد در آزمون هوش امتیاز متوسط را کسب می‌کنند.
نمره نود و پنج درصد افراد با کمی انحراف نمره محاسبه می‌شوند و نمرات هوشی معمولا بین 70 تا 130 است. کسانی که نمرات بالا‌تری می‌گیرند افراد کمی هستند. این بدان معناست که فقط درصد کمی از مردم ضریب هوشی بسیار پایین زیر 70 را کسب می‌کنند و حتی عده کمتری هستند که نمره ضریب هوشی بالای 130 دارند.
افرادی که نمره هوش آن‌ها زیر 70 است معمولا افرادی هستند که مشکلی در یادگیری مسائل دارند. در حالی که نمرات بالای 130 نشان دهنده استعداد‌های درخشان است.
محاسبه ضریب هوشی
آزمون‌های ضریب هوش به دو روش نمره گذاری شده‌اند. در روش اول سن روانی فرد بر اساس سن تقویمی تقسیم شده و سپس در 100 ضرب می‌شود. روش‌های دیگر شامل مقایسه نمرات با نمره دیگران در گروه سنی همان فرد است.
در روش سن روانی برای محاسبه ضریب هوشی یک استاندارد سازی وجود دارد که با استفاده از آن می توان ضریب هوشی را تفسیر کرد. این استانداردسازی تفهیم نمرات ضریب هوشی را امکان پذیر می کند. این فرآیند با تطبیق آزمون با یک نمونه نماینده و استفاده از این نمرات برای ایجاد استانداردهایی که معمولاً به عنوان هنجارها نامیده می شوند به دست می‌آید و همه نمرات افراد را می توان با آن‌ها مقایسه کرد.
از آنجا که نمره میانه 100 است کارشناسان می‌توانند به سرعت نمره‌های آزمون فردی را در برابر میانه دیگر افراد ارزیابی کنند تا تعیین کنند که این نمرات بر روی توزیع طبیعی کجا قرار می‌گیرند. این بدان معناست که 50٪ امتیازات بیشتر و کمتر از میانگین کل هستند. در مورد نمرات ضریب هوشی میانگین نمره 100 است. سیستم‌های طبقه بندی می‌توانند از یک ناشر به ناشر بعدی متفاوت باشند. اگرچه بسیاری از آن‌ها از یک سیستم رتبه بندی کاملاً مشابه پیروی می‌کنند.
آزمون وکسلر و استنفورد بینه
به عنوان مثال آزمون‌های وکسلر و استنفورد بینه در هوش بزرگسالان نمرات بین 90 تا 109 هستند که این نمره نشان دهنده ضریب هوشی متوسط است. در همین آزمونها نمره‌هایی که بین 110 و 119 قرار دارند نمرات میانگین ضریب هوشی بالا محسوب می‌شوند. امتیازات بین 80 و 89 به عنوان میانگین کم طبقه بندی می‌شوند.
بنابراین در اکثر موارد اگر نمره ضریب هوشی در حدود 100 دریافت کنید. شما جزو افرادی حساب می‌شوید که ضریب هوشی متوسط دارند. نگران نباشید طبق تحقیقات بیشتر افراد نمره نرمال و خوبی از آزمونها دریافت می‌کنند. بیشتر افراد هم ممکن است در دریافت نمره دچار خطا یا انحراف نمره قرار بگیرند.
اندازه گیری ضریب هوشی
تست‌های هوش برای اندازه گیری هوش متبلور و سیال طراحی شده‌اند. هوش متبلور شامل دانش و مهارت‌های شما در طول زندگی خود است که به دست آورده‌اید در حالی که هوش سیال توانایی استدلال، حل مسئله و ایجاد اطلاعات انتزاعی باشد.
هوش سیال مستقل از یادگیری تلقی می‌شود و در بزرگسالی تمایل به کاهش دارد. از طرف دیگر هوش متبلور ارتباط مستقیمی با یادگیری و تجربه دارد و با بزرگتر شدن افراد تمایل به افزایش دارد.
تست‌های ضریب هوشی توسط روانشناسان مجاز انجام می‌شود. آزمون‌های هوش متنوع هستند اما بسیاری از آن‌ها شامل یک سری آزمونها برای اندازه گیری توانایی‌های ریاضی، حافظه، مهارت‌های استدلال و سرعت پردازش اطلاعات طراحی شده‌اند. سپس نمرات این خرده آزمونها با هم ترکیب می‌شوند و نمره کل ضریب هوشی را تشکیل می‌دهند.
رایج‌ترین تست‌های ضریب هوشی
- مقیاس هوش وکسلر برای بزرگسالان
- مقیاس هوش وکسلر برای کودکان
- مقیاس‌های اطلاعاتی استنفورد بینه
- ارزیابی کافمن برای کودکان
- سیستم ارزیابی شناختی
- مقیاس‌های توانایی افتراقی
- آزمون‌های توانایی شناختی وودکاک جانسون
توجه به این نکته مهم است در حالی که مردم اغلب در مورد ضریب هوشی متوسط، پایین و نبوغ صحبت می کنند. هیچ تست هوشی واحدی وجود ندارد که دقیقا اندازه هوشی شما را تشخیص دهد.
امروزه آزمون‌های مختلفی از جمله استنفورد بینه و مقیاس هوش وکسلر بزرگسالان و همچنین آزمون‌های توانایی شناختی وودکاک جانسون در حال استفاده است. هر آزمون فردی از نظر نمره دادن در زمینه اندازه گیری، نحوه نمره گذاری و نحوه تفسیر این نمرات متفاوت است.
جنجال بر سر ضریب هوشی
از زمان آغاز آزمایشات اولیه تست هوش دانشگاهیان و روانشناسان درباره اختلاف هوش افراد از جمله ارتباطات احتمالی ضریب هوشی و نژاد بحث کردند.
علاوه بر ارتباط بین نژاد و ضریب هوشی افراد تلاش زیادی کردند تا نابرابری ضریب هوشی را به عوامل دیگری از جمله اختلاف جنسیت و ملیت ارتباط دهند.
یکی از عوامل مهمی که باید به آن توجه شود این است که به طور کلی نمرات ضریب هوشی در سراسر جهان در حال افزایش است. این پدیده به عنوان اثر فلین شناخته می‌شود.
امتیازات آزمون و ضریب هوشی
در طول دهه 1920 ارتش ایالات متحده از آزمایش ضریب هوشی بر روی افراد تازه استخدام شده استفاده کرد و دریافت که جمعیت‌ها و نژاد‌های مختلف اختلاف‌هایی در میانگین نمرات ضریب هوشی نشان می‌دهند. چنین یافته‌هایی به جنبش اصلاح نژادی و کسانی که از تفکیک نژادی حمایت می‌کنند دامن زد.
کتاب جنجالی
در سال 1994 کتابی چاپ شد و بحث و جدال‌های زیادی را برانگیخت. زیرا این کتاب این مفهوم را مطرح کرد که اختلاف گروه‌های نژادی در میانگین نمره ضریب هوشی عمدتا نتیجه ژنتیک است. منتقدان معتقدند که چنین اختلافات گروهی به دلیل متغیرهای محیطی هر نژادی هستند.
چنین استدلال‌هایی درباره نژاد و ضریب هوشی بازتاب ماهیت قدیمی در مقابل بحث پرورش است. آیا صفات، ویژگی‌ها و توانایی‌های خاص بیشتر تحت تأثیر ژنتیک است یا عوامل محیطی؟ کسانی که معتقدند نژاد تعیین کننده ضریب هوشی است طرف طبیعت را می‌گیرند و این نظر را مطرح می‌کنند که وراثت تعیین کننده اصلی ضریب هوشی است.
با این حال تحقیقات نشان داده است که گرچه ژنتیک در تعیین هوش نقش دارد اما عوامل محیطی نیز نقش مهمی دارند.
همانطور که گفته شد عوامل محیطی نیز نقش مهمی در هوش دارند. برخی از عواملی که با اختلاف گروه در میانگین نمره ضریب هوشی مرتبط بوده‌اند شامل آموزش، بهداشت و تغذیه، وضعیت اقتصادی اجتماعی، تعصب آزمایش و وضعیت اقلیت هستند.
در پاسخ انجمن روانشناسی آمریکا گروه ویژه‌ای را به رهبری روانشناس اولریک نیسر تشکیل داد تا ادعاهای مطرح شده در این کتاب را بررسی کند. آن‌ها هیچ مدرک مستقیمی برای تأیید توضیحات ژنتیکی برای تفاوت نمره آزمون بین سیاه‌پوستان و سفیدپوستان پیدا نکردند. در عوض آن‌ها اظهار داشتند که در حال حاضر هیچ توضیحی برای چنین اختلافاتی وجود ندارد.
تفاوت ملیت در امتیازات میانگین ضریب هوشی
مطالعات مربوط به توانایی شناختی ملی نشان می‌دهد که در نمرات ضریب هوشی در بین ملت‌های مختلف تفاوت وجود دارد. چنین مطالعاتی محدود باقی مانده است اما برخی از اکتشافات در این موضوع با ایجاد تخمین میانگین ضریب هوشی برای ملل مختلف انجام شده است. این تفاوت‌ها ممکن است تا حد زیادی با تأثیرات محیطی مانند عوامل اقتصادی اجتماعی، نرخ سواد، نرخ تحصیلات و امید به زندگی مرتبط باشد.
طبق تحقیق انجام شده تاتو وانهنن از هنگ کنگ که با نمره 108 جزو افرادی است که بالاترین ضریب هوشی را دارد. همچنین فردی در گینه استوایی با ضریب هوشی 59 کمترین میانگین را داشت. میانگین ضریب هوشی گروه برخی کشورهای دیگر شامل ایالات متحده با 98 انگلستان با 100 و ایتالیا در 102 است.
تفاوت‌های جنسیتی در میانگین امتیازات ضریب هوشی
در طی سال‌ها برخی از محققان پی بردند که مردان یا زنان از نظر ضریب هوشی از مزیت متفاوتی برخوردار هستند در حالی که برخی دیگر گفته‌اند که تفاوتی بین زن و مرد در ضریب هوشی وجود ندارد.
یک مطالعه نشان داد که میانگین نمره ضریب هوشی در زنان و مردان هیچ تفاوتی ندارد. اما تمایل به تغییر بیشتر در نمرات ضریب هوشی در مردان وجود دارد.
تحقیقات نشان داده است که تفاوت‌های جزئی در انجام وظایف کلامی و مکانی وجود دارد. به طوری که زنان در برخی از کارهای کلامی عملکرد بهتری دارند و مردان در برخی از وظایف توانایی فضایی عملکرد بهتری دارند. با این حال محققان بر این باورند که این اختلاف تنها تا حدودی به دلیل تفاوت‌های بیولوژیکی است و تحت تأثیر فرهنگ، تجربیات و آموزش نیز تغییر پیدا می‌کند.
میانگین نمره ضریب هوشی
بیشتر افراد ضریب هوشی نرمان و متوسطی دارند این بدان معناست که شما مهارت استدلال و حل مسئله متوسطی دارید. نمره ضریب هوشی شما ممکن است یک شاخص کلی برای استدلال و توانایی حل مسئله شما باشد. اما بسیاری از روانشناسان پیشنهاد می‌کنند که این تست‌ها نمی‌توانند تعیین کنند که چه کسی در زندگی بهتر عمل می‌کند.
میانگین نمره ضریب هوشی ممکن است کل توانایی که شما دارید را بیان نکند. به عنوان مثال چند مورد مانند مهارت‌های عملی، مطالعه و استعداد هستند که تست‌های هوش نمی‌توانند آن‌ها را محاسبه کنند.
شما ممکن است نمره ضریب هوشی متوسطی را کسب کنید ولی یک نوازنده عالی، یک هنرمند خلاق، یک خواننده باورنکردنی یا یک مخترع باشید. روانشناس هوارد گاردنر نظریه‌ای از هوش‌های چندگانه ارائه کرد که برای رفع نقص تست‌های هوش ارائه شده است.
نمرات ضریب هوشی لزوماً تعیین کننده زندگی ما نمی‌باشند. محققان همچنین دریافتند که نمرات ضریب هوشی با گذشت زمان تغییر می‌کنند. در یک مطالعه ضریب هوشی افراد نوجوان در اوایل دوره بلوغ و سپس چهار سال بعد آن بررسی شد. نتایج نشان می‌داد که نمره هوش نوجوانان بعد از چهار سال پیشرفت کرده است.
IQ یا EQ
برخی از کارشناسان معتقدند که ممکن است EQ حتی بیش از IQ اهمیت دارد. خیلی ها معتقد‌اند تست‌های ضریب هوشی نمی‌توانند مواردی از قبیل کنجکاو بودن و پشتکار شما در مورد دنیای اطراف و مهارت شما در درک و مدیریت احساسات را بفهمند. برخی از کارشناسان از جمله نویسنده دانیل گلمن معتقد است که هوش هیجانی اغلب تحت عنوان EQ نامیده می‌شود حتی ممکن است از IQ مهمتر باشد. محققان دریافته‌اند که اگرچه داشتن ضریب هوشی بالا می‌تواند در بسیاری از زمینه‌های زندگی به افراد قدرت درک و حل مسائل بیشتری دهد اما مطمئناً تضمینی برای موفقیت در زندگی نیست.
سخن پایانی
اگر فکر می‌کنید نمره ضریب هوشی شما پایین است هیچ نگران نباشید. همانطور که بار‌ها گفته شد خیلی از افراد در جهان نمره هوشی متوسط دارند. اما با این حال خیلی از همین افراد به موفقیت‌های بالایی در زندگی خود رسیدند. همچنین خیلی از افرادی که نمره هوشی پایینی دارند هم می‌توانند کارهای خاق العاده‌ای انجام دهند.
همانطور که داشتن ضریب هوشی بالا موفقیت را تضمین نمی‌کند داشتن ضریب هوشی متوسط یا پایین نیز ضعیف بودن را نشان نمی‌دهد. قطعا عوامل دیگری مانند سخت کوشی، مقاومت، پشتکار و نگرش موفقیت‌های انسان را تعیین می‌کند.
