مقدمه
همه ما گاهی تکانه‌ها یا انگیزه‌ها و احساسات ناخواسته‌ای را تجربه می‌کنیم. که نحوه برخورد ما با آن احساسات می‌تواند رفتارهایی قابل قبول یا غیرقابل قبول درنظر گرفته شود. اقدام به انجام چنین خواسته‌هایی به شیوه اشتباه، می‌تواند به ما آسیب برساند. بنابراین پیدا کردن روش‌های صحیح برای مقابله با چنین خواسته‌هایی امری حیاتی است. یکی از راه‌های برخورد مردم با چنین اصرارهایی، از مسیر فرایندی به نام تصعید صورت می‌گیرد. از طریق تصعید افراد می‌توانند انگیزه‌هایشان را به چیزی تبدیل کنند که آسیب کمتری دارد و اغلب حتی مفید است.
تصعید چگونه کار می کند؟
در نظر بگیرید که اگر با خشم به نبرد با آن هیجانات ناخواسته بروید چه اتفاقی می‌افتد؟ بله کاملا واضح است که منفجر شدن احساسی، می تواند مضر باشد. اما با استفاده از فرایند تصعید می‌توانید روابط آسیب دیده خود را در مسیر شهرت به یک سرگرمی تبدیل کنید. یا به‌جای اینکه با عصبانیت از هیجانات درونی خود فرار کنید. می‌توانید این احساسات عصبی را به نوعی فعالیت بدنی، مانند نظافت منزل، هدایت کنید. ممکن است چند ساعت را با عصبانیت در آشپزخانه و سرویس بهداشتی خود سرگرم شوید. تا وقتی که احساس ناامیدی و سرخوردگی شما فروکش کرد، با یک نتیجه مثبت روبرو خواهید شد. آن موقع خواهید دید که خانه و وسایل شما تمیز و مرتب شده است.
این یکی از نمونه هایی است که نشان می‌دهد چگونه تصعید می‌تواند انگیزه‌های منفی را به رفتاری قابل قبول و حتی مثمرثمر هم تبدیل کند.
تصعید در روانکاوی
مفهوم تصعید در تئوری روانکاوی زیگموند فروید نقشی اساسی دارد. تصعید مکانیسم دفاعی است که از یک دفاع روانشناختی ناخودآگاه، که اضطراب ناشی از اصرارهای غیرقابل قبول یا محرکهای مضر را کاهش می‌دهد.
طبق نظریه روانکاوی فروید، سه مولفه شخصیت وجود دارد: نهاد یا شناسه (id)، خود(ego)، فراخود یا ناخودآگاه (superego) که بعدا در مناطق مختلفی از زندگی آنها ظاهر می شود.
شناسه (id) اولین چیزی است که در انسان‌ها شکل می گیرد و به عنوان منبع اصلی میل جنسی که بر انرژی پیش برنده رفتار حکمرانی می نمایید عمل می کند. شناسه ابتدایی و اساسی ترین جزء است، که تشکیل شده از همه اصرارها و خواسته‌هایی است که اگر ما هروقت دلمان بخواهد و به آن عمل کنیم از نظر اجتماعی می تواند غیرقابل قبول باشد.
خود (ego) بعداً در دوران کودکی ظهور می کند که بخشی از شخصیت است که در شناسه سلطنت می کند و آن را مطابق با خواسته‌های ما به واقعیت تبدیل می نمایید. این بخش منطقی وجود ما است و براساس واقعیت تصمیم می گیرد.
و در آخر، فراخود (Super ego) شخصیتی است که از تمام اخلاق‌ها، قوانین، معیارها و ارزش‌هایی که از والدین و فرهنگ خود یاد می گیریم، تشکیل شده است. این بخش از شخصیت تلاش می کند تا ما را وادار نمایید که به این رفتارهای واکنشی اخلاقی نشان دهیم.
تصعید یکی از روش‌هایی است که، اضطراب ناشی از خودخواهی و احساسات غیرقابل قبول ما انسان‌ها را می کاهد. و این اضطراب‌ها و احساسات منفی را به رفتارهایی مثبت و اجتماعی قابل قبول تبدل می کند. فروید تصعید را نشانه بلوغی می دانست که به مردم اجازه می دهد تا از راه های متمدنانه‌تر رفتارهایی قابل قبول را از خود نشان دهند. فروید معتقد بود این روند می تواند افراد را به دنبال فعالیت‌هایی که برای سلامتی آنها بهتر است هدایت کند.
ایده فروید از تصعید زمانی شکل گرفت که وی در حال خواندن داستان مردی بود که از کودکی حیوانات را شکنجه می کرد و بعداً به جراحی روی آورد. فروید معتقد بود که همان انرژی منفی که درکودکی جراح داشت بعدها به کمک تصعید به انرژی‌های مثبت در راه کمک به مردم تبدیل شد.
نمونه‌هایی از تصعید
شرکت در مسابقات ورزشی گاهی اوقات می‌تواند نمونه‌هایی از تصعید در عمل باشد. افراد به جای اینکه با اصرارهایی غیرقابل قبول، وقت خود را در مبارزه با دیگران صرف کنند، برای ارضاء حس غلبه خویی و پیروزی بر رقیبان، ورزش‌های رقابتی انجام دهند. این امر حتی می‌تواند به سمت فعالیت‌های ورزشی حرفه‌ای نیز گسترش یابد.
تصور کنید که با همسایه خود درگیر می‌شوید. احساس خشم شما ممکن است تمایل به برخورد فیزیکی با همسایه را ایجاد کند. از آنجا که چنین اقدامی نامناسب است، شما می‌توانید دست به اقدام یک پیاده روی یا دویدن آهسته بزنید و به این ترتیب، با احساس ناامیدی خود کنار بیایید.
از طریق تصعید، می‌توانید انگیزه‌های ناخواسته خود را به عملی تبدیل کنید که خشم شما را از بین ببرد تا از سلامت جسمی خود بهره‌مند شوید.
چند نمونه دیگر از تصعید در دنیای واقعی
اگر زمانی احساس تمایل دارید که نسبت به شریک زندگی خود خیانت کنید، به جای اینکه به این اصرارهای غیرقابل قبول عمل کنید، بهتر است احساسات خود را به سمت انجام پروژه‌هایی در حیاط منتقل کنید.
و یا اگر در پایان یک رابطه پریشان و سردرگم شده اید، برای مقابله و رویارویی با این احساسات منفی ناشی از آن، شما می‌توانید شروع به نوشتن شعر و ادبیات کنید، و این گونه دل شکستگی و ناراحتی‌های عاطفی خود را به یک فعالیت خلاقانه منتقل کنید.
فرض کنید در محل کار، توسط مدیر خود توبیخ می‌شوید. شما احساس ترس می‌کنید که ممکن است شغل خود را از دست بدهید، اما تصمیم می‌گیرید از محل کار به خانه بروید تا فکر کنید و ناامیدی های خود را از بین ببرید. این فعالیت نه تنها به شما زمان می‌دهد تا خنک شوید و هم تأمل کنید، همچنین سلامت جسمی شما را حفظ می‌کند.
اگر شما تقریباً یک وسواس فکری، برای کنترل حتی کوچک‌ترین جزئیات زندگی خود دارید، می‌توانید این انرژی را به سمتی راهبردی هدایت کرده و تبدیل به یک مالک و مدیر موفق کسب وکار شوید.
تحقیق در مورد تصعید
در مطالعه ای که در سال 2013 در مجله‌ای شخصیت و روانشناسی اجتماعی منتشر شد، محققان بررسی کردند که آیا پروتستان‌ها (نام یکی از فرقه های مسیحیت است) احتمالاً احساسات تابو (کلام یا عملی که گفتن یا انجام دادن آن به دلیل ممنوعیت‌های شرعی یا عرفی ناپسند است) خود را در تلاش‌های خلاقانه تصعید می کنند یا خیر؟
آنها دریافتند افرادی که مشکلات جنسی مربوط به اضطراب بیش از تمایلات تابو را تجربه کرده اند، احتمال موفقیت‌های خلاقانه بیشتری نسبت به افرادی که هیچ مشکلی در رابطه جنسی خود گزارش نکرده اند، دارند. محققان پیشنهاد می کنند که مطالعات آنها “احتمالاً اولین شواهد تجربی برای تصعید و ارائه یک رویکرد روانشناختی فرهنگی برای مکانیسم های دفاعی” است.
تصعید چگونه می تواند بر زندگی شما تأثیر بگذارد
بنابراین پروسه تصعید ممکن است چه نقشی در زندگی شما داشته باشد؟ همان طور که فروید اظهار داشت، تصعید معمولاً یک روش سالم و بالغ برای مقابله با اصرارهایی است. که ممکن است نامطلوب یا غیرقابل قبول باشد. با کمک تصعید به جای اینکه به شیوه‌هایی عمل کنیم که ممکن است به ما یا دیگران آسیب برساند. می‌توانیم این انرژی را به سمت انجام اموری مفید و سودمند هدایت کنیم. این مکانیسم دفاعی در واقع می‌تواند تأثیر مثبتی بر سلامتی و بهبود احساسات شما بگذارد.
در حالی که گاهی ممکن است مشاهده کنیم که چگونه احساسات منفی، ما را وادار به انجام روش‌های خاصی می‌کند. ولی ما غالباً از چنین مواردی بی‌اطلاع هستیم. حتی ممکن است کمتر از مکانیسم‌های دفاعی اساسی که در حال فعالیت هستند، آگاهی داشته باشیم. همچنین ممکن است ارتباط مستقیمی بین علت احساس منفی و رفتاری که در نتیجه تصعید حاصل می‌شود، وجود نداشته باشد. اما نمونه‌های قبلی نشان می‌دهند، خشم به واکنش جسمی مفیدتری تبدیل می‌شود. چنین احساساتی می‌تواند منجر به انواع رفتارها شود. به عنوان مثال، ناامیدی می‌تواند فرد را به یک سرگرمی آرامش بخش مانند ماهیگیری یا نقاشی سوق دهد.
سخن پایانی
تصعید می تواند تأثیر مهمی در رفتار داشته باشد، گرچه ما تا حد زیادی از آن آگاهی نداریم. حتی این مکانیسم دفاعی ممکن است در سطح ناخودآگاه عمل کند، شما می‌توانید با پیدا کردن عمدی و آگاهانه راه‌هایی برای جایگزینی رفتارهای سالم و سازنده بیشتر برای رفتارهای مضر از آن الهام بگیرید.
