مقدمه
اضطراب موقعیتی نوعی اضطراب است که در پاسخ به یک موقعیت خاص رخ می‌دهد. این نوع اضطراب معمول است و می‌تواند طبیعی باشد. به هر حال، همه افراد در شرایطی مانند مصاحبه شغلی، روز اول مدرسه یا سخنرانی در مقابل گروه بزرگی ممکن احساس اضطراب کنند. اضطراب موقعیتی به عنوان یک وضعیت مشخص در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5)) ، کتابچه راهنمای بالینی که پزشکان از آن برای تشخیص شرایط سلامت روان استفاده می‌کنند، آورده نشده است.
با این حال، اگر علائم شما دارای معیارهای خاصی از جمله ناراحت کننده بودن و تداخل در زندگی روزمره باشد. ممکن است دچار نوعی اختلال اضطرابی به نام هراس خاص باشید. هراس خاص شامل ترس غیرمنطقی و شدید از یک موقعیت یا شی به خصوصی می‌شود.
علائم
تعدادی از علائم و نشانه‌های اضطراب موقعیتی وجود دارد که در پاسخ به شرایط خاص، ممکن است تجربه کنید:
- اسهال
- مشکل در تمرکز
- سرگیجه
- دهان خشک
- سبکی سر
- افزایش ضربان قلب و تنفس سریع
- تحریک پذیری
- تنش عضلانی
- حالت تهوع
- عصبی بودن
- بی قراری یا لرزیدن
- تعریق
افراد همچنین ممکن است احساس نگرانی و وحشت کنند و در خوابیدن مشکل داشته باشند. در بعضی موارد، حتی ممکن است افراد در پاسخ به یک موقعیت خاص دچار حمله وحشت شوند. حمله وحشت اپیزودی از اضطراب یا ترس شدید است. به منظور پیشگیری از این علائم، افراد ممکن است گاهی اوقات شروع به اجتناب از موقعیت‌هایی کنند که می‌دانند حمله وحشت را تحریک می‌کند.
تشخیص اینکه فرد دچار اضطراب موقعیتی و اختلال اضطراب فراگیر GAD مهم است. در اختلال اضطراب فراگیر GAD فرد به صورت مستمر در مورد همه چیز نگران است. در حالی که اضطراب موقعیتی در پاسخ به یک موقعیت خاص به وجود می‌آید.
تشخیص اضطراب وضعیتی
اگر شک دارید که دچار اضطراب موقعیتی هستید، با پزشک خود صحبت کنید. آنها قادر خواهند بود علائم شما را ارزیابی کنند و تشخیص دهند که آیا آنها مربوط به اضطراب موقعیتی هستند یا نشانه‌ای از بیماری روانی دیگری مانند هراسی یا هر نوع اختلال اضطرابی دیگر است. پزشک در مورد ماهیت، مدت زمان و شدت علائم اضطراب از شما سوال می‌کند. همچنین برای انجام آزمایشات بیشتر ممکن است از نظر فیزیکی نیز معاینه شوید و از شما خون گرفته شود. با این آزمایشات پزشک می‌تواند برخی از شرایط پزشکی را که ممکن است باعث ایجاد علائم اضطراب شما شوند، رد کند. همچنین ممکن است از شما خواسته شود که پرسشنامه‌ای را پر کنید که می‌تواند برای بررسی شرایطی مانند اضطراب یا افسردگی باشد.
علل
تعدادی از عوامل مختلف وجود دارد که می‌تواند در اضطراب موقعیتی نقش داشته باشد. این نوع از اضطراب به خاطر قرارگیری در موقعیت‌های جدید یا تغییر دهنده ایجاد می‌شود. از آنجا که مردم مطمئن نیستند دیگران چه انتظاری از آنها دارند و یا اینکه چگونه باید به آن پاسخ دهند، دچار احساس اضطراب می‌شوند.
همچنین ممکن این اضطراب در شرایطی رخ دهد که فرد در گذشته در آن تجربه منفی یا ناراحت کننده‌ای داشته است. به عنوان مثال، اگر هنگام سخنرانی در مقابل جمع، یک بار تجربه بدی داشته باشید، احتمال دارد دفعه بعدی که با وضعیت مشابهی روبرو می‌شوید، دچار اضطراب موقعیتی گردید. هر چه حساسیت شما به اضطراب بیشتر باشد به طور کلی احتمال بروز اضطراب موقعیتی بیشتر می‌شود. عوامل دیگری مانند ژنتیک، شیمی مغز و تأثیرات محیطی نیز در ایجاد اختلالات اضطرابی نقش دارند.
محرک‌ها
اضطراب موقعیتی می‌تواند با تعدادی از زمینه‌ها، تجربیات یا موقعیت‌های مختلف مرتبط باشد. برخی از رایج‌ترین عوامل محرک عبارتند از:
- اولین روز مدرسه
- مصاحبه‌های شغلی
- اولین روز کاری
- ملاقات با شخصی در اولین قرار ملاقات
- سفر به یک مکان جدید
- دور بودن از خانه
- سخنرانی در جمع
- ملاقات با مردم در یک مهمانی
- بر عهده گرفتن مسولیت هدایت گروهی
- گفتگو با افرادی که نمی‌شناسید
- موقعیت‌های اجتماعی
تغییرات عمده زندگی همچنین می‌تواند احساس اضطراب موقعیتی را ایجاد کند. برخی از این تغییرات عمده شامل روز عروسی، تولد کودک، یا مهاجرت برای رفتن به دانشگاه می‌شود. تازگی و ناآشنایی موضوعات مشترک بسیاری از موقعیت‌هایی است که باعث اضطراب موقعیتی می‌شوند. احساس اضطراب در مقابل شرایطی که مطمئن نیستید چه انتظاری داشته باشید یا چه اتفاقی می‌افتد طبیعی است. در بسیاری از موارد، با آشنایی بیشتر شرایط، اضطراب موقعیتی کاهش می‌یابد.
درمان
اضطراب موقعیتی را اغلب می‌توان با استفاده از استراتژی‌های خودیاری کنترل کرد. اما در مواردی که اضطراب شما بسیار آزار دهنده باشد یا در زندگی روزمره‌تان تداخل ایجاد کند، ممکن است به درمان حرفه‌ای نیاز داشته باشید. روان درمانی، دارو یا ترکیبی از این دو گزینه برای درمان مشکلات اضطراب تجویز می‌شوند.
پزشک ممکن است دارویی ضد اضطراب مانند زاناکس (آلپرازولام)، کلونوپین (کلونازپام) یا آتیوان (لورازپام) برای شما تجویز کند تا در هنگام بروز علائم اضطراب به شما کمک کند. آنها همچنین ممکن است روان درمانی مانند درمان شناختی رفتاری CBT یا مواجهه درمانی را که می‌تواند به شما در کاهش اضطراب موقعیتی کمک کند، توصیه کنند.
کنار آمدن
اضطراب موقعیتی می‌تواند چالش برانگیز و ناراحت کننده باشد. اما همچنین موضوعی است که شما اغلب می‌توانید با استفاده از تعدادی از استراتژی‌های مقابله‌ای مختلف آن را مدیریت کنید. برخی ایده‌ها که ممکن است کمک کنند:
آماده کردن
اضطراب موقعیتی معمولاً وقتی ایجاد می‌شود که برای مقابله با یک موقعیت ناآشنا آماده نیستید. اطمینان از اینکه خود را به اندازه کافی آماده کرده‌اید تا بتوانید با هر اتفاقی را که رخ می‌دهد، چه سخنرانی باشد و چه شغل جدیدی باشد که شروع کرده‌اید روبرو شوید. به شما کمک می‌کند تا از احساس اضطراب خود بکاهید.
خود را در معرض ترس‌هایتان قرار دهید
مواجهه درمانی روشی است که معمولاً برای کنار آمدن با ترس و اضطراب استفاده می‌شود. ایده این است که خود را در معرض آنچه می‌ترسید قرار دهید تا با آن آشنا شوید و کشف کنید که واقعاً خطر کمی دارد. شما ممکن است آهسته شروع کنید (شاید فقط به این فکر کنید که چه چیزی باعث اضطراب شما می‌شود). و سپس به تدریج این روال را ادامه دهید تا در واقع با ترس خود روبرو شوید (مانند قرار دادن خود در موقعیتی که شما را مضطرب می‌کند).
به چالش کشیدن افکار منفی
درگیر شدن با این موضوع که “چه می‌شود اگر” این حال رخ دهد به شما کمک زیادی می‌کند. در این حالت شما تصور می‌کنید که بدترین نتیجه‌ای که ممکن اتفاق بیفتد چیست. یک الگوی رایج تفکر منفی است که می‌تواند در اضطراب موقعیتی نقش داشته باشد. وقتی دیدید که اینگونه فکر می‌کنید، افکار خود را با افکار واقع بینانه‌تر و مثبت به چالش بکشید.
استفاده از تکنیک‌های آرامش بخش
برخی از استراتژی‌های آرام سازی را بیاموزید و تمرین کنید تا بتوانید هنگامی‌که احساس اضطراب موقعیتی می‌کنید از آنها استفاده کنید. تنفس عمیق و تجسم دو روش مفید هستند که می‌توانید با استفاده از آنها به سرعت خود را آرام کنید. شل شدن عضلانی پیشرونده یکی دیگر از روش‌های مفید است که شامل سفت شدن تدریجی و سپس شل کردن گروه‌های مختلف عضلانی در سراسر بدن است.
تمرین منظم، این راهکار مقابله‌ای می‌تواند به شما کمک کند تا به مرور زمان اضطراب موقعیتی خود را کاهش دهید. علاوه براینکه خود را آماده می‌کنید، افکار منفی خود را به چالش می‌کشید و از تکنیک‌های آرام سازی استفاده می‌کنید با ترس خود نیز روبرو شوید زیرا احتمال اضطراب شما را کمتر خواهد بود.
