مقدمه
اخلاق به مجموعه استانداردهایی گفته می‌شود که افراد را قادر به زندگی مشترک در گروه‌‌ها می‌کند. این همان چیزی است که جوامع آن را به عنوان رفتار “درست” و “قابل قبول” می‌شناسند. گاهی اوقات، رفتار اخلاقی به این معناست که افراد باید منافع کوتاه مدت خود را فدای سود جامعه کنند. افرادی که مغایر این استانداردها رفتار کنند ممکن است رفتارشان غیراخلاقی تلقی شود.
چگونه ایجاد اخلاق در جوامع
اخلاق ثابت نیست آنچه در فرهنگ شما قابل قبول تلقی می‌شود ممکن است در فرهنگ دیگری قابل قبول نباشد. مناطق جغرافیایی، مذهب، خانواده و زندگی همه در اخلاق تأثیر می‌گذارد. دانشمندان دقیقاً در چگونگی رشد اخلاق توافق ندارند. با این حال، چندین نظریه وجود دارد که طی سال‌ها مورد توجه قرار گرفته است:
- اخلاق فروید و فراخود: زیگموند فروید اعتقاد دارد كه رشد اخلاقی در شرایطی رخ داده است كه فرد توانایی این را داشته باشد که ارزش‌های عوامل مهم اجتماعی (مانند والدین خود) را جایگزین نیازهای خود خواهانه خود کند.
- نظریه رشد اخلاقی پیاژه: ژان پیاژه بر دیدگاه اجتماعی شناختی و اجتماعی عاطفی توسعه متمرکز شد. پیاژه این نظریه را مطرح كرد كه رشد اخلاقی به مرور زمان و در مراحل خاصی ایجاد گردید. در مراحلی که افراد می‌آموزند برخی رفتارهای اخلاقی را به خاطر خودشان اتخاذ كنند نه اینكه فقط بخواهند از قوانین اخلاقی تبعیت كنند. زیرا آنها نمی‌خواهند در زندگی خود مشكلی پیدا كنند.
- نظریه رفتاری بی اف اسکینر: بی اف اسکینر بر قدرت نیروهای خارجی متمرکز شده است که رشد فرد را شکل می‌دهد. به عنوان مثال، کودکی که به دلیل مهربانی ستایش می‌شود، ممکن است به دلیل تمایل به توجه مثبت بیشتر در آینده، با کسی دوباره مهربان رفتار کند.
- استدلال اخلاقی کلبرگ: لارنس کلبرگ شش مرحله از رشد اخلاقی را ارائه کرد که فراتر از تئوری پیاژه بود. کلبرگ معتقد است که رشد اخلاقی براساس مراحلی که از پیش تعیین شده پیش می‌رود.
اخلاق فراتر از زمان و فرهنگ
اکثر رفتارها اخلاقی ثابت نیستند آنها معمولاً با گذشت زمان جابجا می‌شوند و تغییر می‌کنند. ایده‌‌ها در مورد اخلاقی بودن برخی رفتارها مانند انجام رابطه جنسی قبل از ازدواج، ورود به روابط همجنس و استفاده از حشیش با گذشت زمان تغییر کرده‌اند. در حالی که اکثر مردم این رفتارها را در گذشته “غلط” می‌دانستند، اما اکثریت قریب به اتفاق مردم این فعالیت‌ها را در حال حاضر “قابل قبول” می‌دانند.
در برخی مناطق، فرهنگ‌‌ها و آیین‌‌ها، استفاده از روش پیشگیری از بارداری غیراخلاقی تلقی می‌شود. در سایر نقاط جهان، برخی از افراد پیشگیری از بارداری را کاری اخلاقی می‌دانند، زیرا این امر باعث کاهش بارداری بدون برنامه، مدیریت جمعیت و کاهش خطر ابتلا به بیماری‌‌های مقاربتی می‌شود. به نظر می‌رسد برخی اخلاقیات در کل جهان و در طول زمان یکسان بوده‌اند. محققان کشف کرده‌اند که هفت اخلاق تا حدودی جهانی هستند. این هفت اخلاق به شرح زیر است:
- شجاع بودن
- منصف بود
- مقتدر بودن
- کمک به افراد گروه
- دوست داشتن اعضای خانواده
- مهربانی کردن
- احترام به دارایی دیگران
اخلاق و اصول اخلاقی
برخی از محققان معتقدند اخلاق و اصول اخلاق هیچ تفاوتی بایکدیگر ندارند. هر دو مربوط به “درست و غلط” بودن برخی از رفتارها هستند. اما برخی معتقدند اخلاق شخصی است در حالی که اصول اخلاقی به معیارهای یک جامعه مربوط می‌شود.
به عنوان مثال، جامعه شما ممکن است رابطه جنسی قبل از ازدواج را به عنوان یک مشکل تلقی کند. اما در مرحله شخصی، ممکن است شما آن را غیراخلاقی ندانید. با این تعریف، اخلاق شما با اصول اخلاقی جامعه در تضاد است.
اخلاق و قوانین
قوانین و اخلاقیات برای تنظیم رفتار در یک جامعه است که به مردم اجازه می‌دهد در یک زندگی هماهنگ زندگی کنند. هر دو مبانی محکمی دارند که مستقل از افراد هستند و همه افراد جامعه باید به آنها احترام بگذارند. اندیشمندان حقوقی رابطه بین قوانین و اخلاق را متفاوت تفسیر می‌کنند. برخی معتقدند قوانین و اخلاق مستقل هستند. این بدان معنی است که قوانین نمی‌توانند صرفاً به دلیل اینکه از نظر اخلاقی قابل دفاع نیستند زیر پا گذاشته شوند.
برخی دیگر معتقدند قانون و اخلاق به هم وابسته‌اند. این متفکران معتقدند قوانینی که ادعا می‌کنند انتظارات رفتاری را تنظیم می‌کنند باید با موازین اخلاقی هماهنگ باشند. بنابراین، کلیه قوانین باید رفاه فرد را تأمین کنند و برای مصلحت جامعه در نظر گرفته شوند.
برخی ممکن است چیزی مانند زنا را غیراخلاقی قلمداد کنند، اما در بسیاری از کشورها قانونی است. علاوه بر این، رانندگی با سرعت کمی بیش از حد مجاز غیرقانونی است اما انجام آن لزوماً غیراخلاقی تلقی نمی‌شود.
ممکن است مواردی پیش بیاید که برخی از مردم استدلال کنند که قانون شکنی کار “اخلاقی” است. به عنوان مثال سرقت غذا برای تغذیه یک فرد گرسنه غیرقانونی است اما اگر تنها راه جلوگیری از رنج یا مرگ یک نفر باشد، این کار “صحیح” تلقی می‌شود.
سخن پایانی
اینکه بتوانید مدتی را صرف فکر به رفتارهای اخلاقی که تصمیمات شما را درباره چیزهایی مانند دوستی، پول، تحصیلات و خانواده هدایت می‌کنند، نمائید، ممکن مفید باشد. درک آنچه واقعاً برای شما مهم است می‌تواند به درک بهتر خود تان کمک کند و تصمیم گیری را آسان‌تر نمائید.
