مقدمه
زبان بدن به سیگنال‌های غیرکلامی اشاره دارد که ما برای برقراری ارتباط از آنها استفاده می کنیم. به گفته کارشناسان، این سیگنال‌های غیرکلامی قسمت عظیمی از ارتباطات روزانه را تشکیل می‌دهند. از حالت‌های صورت گرفته تا حرکات بدن، حجم زیادی از اطلاعاتی که ما به زبان نمی‌آوریم را منتقل می‌کنند. گفته می‌شود که ممکن زبان بدن بین 60 تا65 درصد از کل ارتباطات هر شخص را تشکیل دهد.
درک زبان بدن مهم است، اما توجه به نشانه‌های دیگری مانند زمینه نیز ضروری است. در بسیاری از موارد، شما باید یک گروه از سیگنال‌ها توجه کنید تا اینکه فقط روی یک عمل واحد تمرکز نمائید. شما زمانی که می‌خواهید زبان بدن را تفسیر کنید باید به این نکته توجه نمائید که دنبال چه چیزی هستید.
حالات چهره
لحظه‌ای به این فکر کنید که فرد فقط با حالات صورت چقدر توانایی انتقال پیام را دارد. لبخند می‌تواند نشان دهنده تأیید یا خوشبختی باشد. اخم می‌تواند نشانه عدم تأیید یا ناراحتی باشد. در برخی موارد، حالت‌های چهره ما ممکن است احساسات واقعی ما در مورد یک موقعیت خاص را نشان دهد. در حالی که می‌گویید احساس خوبی دارید، ممکن است ظاهر صورت شما خلاف این را به اطرافیانتان بگوید. فقط چند نمونه از احساساتی که می‌توانند از طریق حالت‌های چهره بیان شوند عبارتند از:
- خوشبختی
- غمگینی
- عصبانیت
- تعجب
- انزجار
- ترس
- گیجی
- هیجان
- میل
- تحقیر
حالت صورت فرد حتی می‌تواند نشان دهنده اطمینان یا اعتقاد ما به گفته‌های فرد مقابل است. یک مطالعه نشان داد که قابل اعتمادترین حالت چهره شامل کمی بالا آمدن ابرو و لبخندی ملایم است. محققان می‌گویند این حالت صورت هم دوستی و هم اعتماد به نفس را نشان می‌دهند.
حالات صورت از جهانی‌ترین اشکال زبان بدن است. عباراتی که برای انتقال ترس، عصبانیت، غم و شادی استفاده می‌شود در کل دنیا مشابه است. پاول اکمن یک محقق می‌گوید برخی از انواع حالت‌های صورت در تمام جهان یکسان است. از جمله مهمترین این حالت می‌توان به شادی، خشم، ترس، تعجب و غم اشاره کرد. حتی تحقیقات نشان می‌دهد که ما در مورد هوش افراد بر اساس چهره و بیان آنها قضاوت می‌کنیم.
یک مطالعه نشان داد که افرادی که صورت باریک و بینی برجسته‌تری دارند، به احتمال زیاد به عنوان فرد باهوش شناخته می‌شوند. همچنین افرادی که صورت خندان و شاد دارند از نظر دیگران فردی باهوش‌تر از افراد عصبانی هستند.
چشم‌ها
از چشم‌ها غالباً به عنوان “پنجره‌های روح” یاد می‌شود زیرا قادر به آشکار کردن چیزهای زیادی در مورد احساس یا افکار فرد است. همانطور که با شخص دیگری درگیر مکالمه هستید، توجه به حرکات چشم بخشی طبیعی و مهم از روند ارتباطات است.
یکی از موارد رایجی که هنگام صحبت به دیگران به آن توجه می‌کنید این است که تماس مستقیم چشمی با شما دارند یا از نگاه کردن به شما خودداری می‌کنند. یا اینکه سرعت پلک زدن آنها چقدر است. هنگام ارزیابی زبان بدن، به علائم چشم زیر توجه کنید.
نگاه خیره
وقتی شخصی هنگام مکالمه مستقیماً به چشمان شما نگاه می کند، این نشان دهنده علاقه و توجه وی است. با این حال، تماس چشمی طولانی مدت می تواند نشان دهنده احساس خطر باشد. از طرف دیگر، قطع ارتباط چشمی و مرتب نگاه کردن به دور ممکن است نشان دهنده حواس پرتی، ناراحتی یا تلاش برای پنهان کردن احساسات واقعی فرد باشد.
چشمک زدن
پلک زدن طبیعی است، اما باید به این نکته نیز که آیا فرد زیاد یا خیلی کم پلک می‌زند، توجه کنید. اشخاص وقتی احساس ناراحتی یا غم می‌کنند، معمولاً با سرعت بیشتری پلک می‌زنند. پلک زدن مکرر ممکن است نشان می‌دهد که شخص در تلاش است حرکات چشم خود را کنترل کند. به عنوان مثال، یک بازیکن پوکر ممکن است کمتر پلک بزند، زیرا او عمداً سعی می‌کند نشان دهد هیجان ندارد، تا دیگران را در مورد دست خود تحریک کند.
اندازه مردمک چشم
اندازه مردمک چشم می‌تواند یک سیگنال ارتباطی غیرکلامی بسیار ظریف باشد. در حالی که سطح نور در محیط، گشاد شدن مردمک چشم را کنترل می‌کند. اما گاهی اوقات احساسات نیز می‌توانند باعث ایجاد تغییرات کوچکی در اندازه مردمک شوند. به عنوان مثال، بسیاری از ما در مورد چشمان اغواگر شنیده‌ایم. این جمله برای توصیف نگاه افراد هنگامی که جذب شخص دیگری می‌شوند، استفاده می‌شود. به عنوان مثال چشمان بسیار گشاد می‌تواند نشان دهنده علاقه یا حتی تحریک فرد باشد.
- دهان
بیان و حرکات دهان نیز می‌تواند در خواندن زبان بدن ضروری باشد. به عنوان مثال، جویدن لب پایین ممکن است نشانگر این باشد که فرد احساس نگرانی، ترس یا عدم امنیت می کند. پوشاندن دهان ممکن است تلاشی برای مودب بودن در صورت خمیازه کشیدن یا سرفه کردن فرد باشد. البته این حالت ممکن تلاشی برای پنهان کردن اخم در صورت عدم تأیید نیز باشد. لبخند زدن شاید یکی از بزرگترین سیگنال‌های زبان بدن، اما به این نکته توجه کنید لبخند را نیز می‌توان به طرق مختلف تفسیر کرد. لبخند ممکن است واقعی باشد، یا ممکن است برای بیان شادی کاذب، کنایه یا حتی بدبینی نیز استفاده شود.
هنگام ارزیابی زبان بدن، به سیگنال های دهان و لب زیر توجه کنید:
- جمع کردن لب: جمع کردن لب‌ها ممکن است نشان دهنده عدم رضایت، عدم تأیید یا بی اعتمادی باشد.
- گاز گرفتن لب: گاهی اوقات افراد هنگام نگرانی، اضطراب یا استرس لب‌های خود را گاز می‌گیرند.
- پوشاندن دهان: هنگامی که افراد می‌خواهند یک واکنش احساسی را پنهان کنند، ممکن است دهان خود را بپوشانند تا از نمایش لبخند یا خنده خود جلوگیری کنند.
- بالا یا پایین: تغییرات جزئی در دهان نیز می‌تواند شاخص‌های ظریفی از احساس فرد باشد. هنگامی که دهان کمی بالا می‌رود، ممکن است به این معنی باشد که فرد احساس خوشبختی یا خوش بینی می‌کند. از طرف دیگر، دهان کمی رو به پایین می تواند نشانه‌ای از غم و اندوه، عدم تأیید و یا حتی یک غرغر صریح باشد.
انگشتان دست
حالت انگشتان دست می‌توانند برخی از مستقیم‌ترین و بارزترین سیگنال‌های زبان بدن باشند. تکان دادن، اشاره و استفاده از انگشتان برای نشان دادن مقادیر عددی، همه بسیار معمول و قابل درک هستند. ممکن برخی از حرکات در فرهنگ‌های مختلف معانی متفاوتی داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است نشان دادن انگشت شست در کشوری نشانه صلح باشد در حالی که در کشوری دیگر مانند ایران معنی کاملا متفاوتی داشته باشد.
مثال‌های زیر فقط چند حرکت رایج و معانی احتمالی آنها است:
- مشت گره کرده می‌تواند در بعضی از موقعیت‌ها نشان خشم یا همبستگی باشد.
- انگشت شست به سمت بالا و شست به پایین اغلب به عنوان حرکات تأیید و عدم تأیید هستند.
یا درست کردن دایره با انگشت شصت و اشاره، در حالی که سه انگشت دیگر باز و در یک راستا هستند، می‌تواند به معنای “خوب” یا “بسیار خوب” باشد. با این حال، در برخی از مناطق اروپا از همین نشانه برای اینکه نشان دهند شما هیچ چیزی نیستید استفاده می‌شود. در برخی از کشورهای آمریکای جنوبی نیز این نماد در واقع یک حرکت مبتذل است.
علامت V که با بلند کردن انگشت اشاره و میانه و جدا کردن آنها برای اینکه شکل V ایجاد شود، به معنای صلح یا پیروزی در برخی کشورها است. در انگلستان و استرالیا، این نماد هنگامی که پشت دست رو به بیرون باشد معنای توهین آمیزی دارد.
بازوها و پاها
دست‌ها و پاها نیز می‌توانند در انتقال اطلاعات غیرکلامی مفید باشند. صلیب کردن بازوها می‌تواند نشان دهنده حالت دفاعی باشد. صلیبی کردن پاها ممکن است نشان دهنده عدم علاقه یا ناراحتی از فرد مقابل باشد. سیگنال‌های ظریف دیگر از جمله باز کردن بازوها ممکن است تلاشی برای بزرگتر نشان دادن خود یا فرماندهی بر دیگران باشد. در حالی که اگر بازوها را نزدیک به بدن خود نگه دارید نشان از اینکه تلاش می‌کنید خود را از مرکز توجه خارج کنید.
- هنگام ارزیابی زبان بدن، برخی از علائم زیر که در بازوها و پاها وجود دارد، ممکن برخی از پیام‌های را انتقال دهد:
- دستان ضربدری ممکن است نشان دهد که فرد احساس دفاعی، محافظت از خود یا دوری از دیگران می‌کند.
- ایستادن با دستانی که روی باسن قرار گرفته‌اند می‌تواند نشانه آمادگی و کنترل فرد باشد، یا احتمالاً نشانه پرخاشگری است.
- قرار دادن دست پشت دست ممکن است نشانگر احساس کسالت، اضطراب یا حتی عصبانیت در فرد باشد.
- ضربه زدن سریع انگشتان یا تکان دادن ناخن می‌تواند نشانه خستگی، بی حوصلگی و سرخوردگی فرد باشد.
- پاهای صلیب شده می‌تواند نشانه این باشد که فرد احساس دوری کردن از دیگران و اینکه حریم خصوصی وی رعایت شود، کند.
حالت بدنی
نحوه نگه داشتن بدن نیز می‌تواند به عنوان یک قسمت مهم از زبان بدن باشد. اصطلاح حالت بدنی به چگونگی نگه داشتن بدن و همچنین شکل کلی جسمی فرد اشاره دارد. حالت بدنی می تواند اطلاعات زیادی در مورد احساس فرد به شما منتقل کند و همچنین نکاتی در مورد ویژگی های شخصیتی، مانند اعتماد به نفس، گشودگی یا خضوع در فرد را نشان دهد.
به عنوان مثال، صاف نشستن، ممکن است نشان دهنده تمرکز فرد و توجه به آنچه اتفاق می‌افتد باشد. از طرف دیگر، نشستن با بدن خمیده به جلو می‌تواند دلالت بر بی حوصلگی یا بی اعتنایی فرد باشد. هنگامی که می‌خواهید زبان بدن را بخوانید، سعی کنید برخی از سیگنال‌هایی را که وضعیت فرد می‌تواند ارسال کند، توجه کنید.
موقعیت خالی که شامل قرار دادن تنه بدن در حالت راحت و در معرض قرار گرفتن آن می‌شود. این نوع حالت بیانگر دوستی، گشودگی و تمایل است.
حالت بسته شامل پنهان کردن تنه بدن است که اغلب با قوز به جلو و قرار دادن دست روی پاها همراه است. این حالت می‌تواند شاخص خصومت، عدم دوستانه بودن و اضطراب باشد.
بخوانید: “چگونگی توقف گریه“
حریم شخصی
آیا تا به حال شنیده‌اید که کسی بگویید نیاز به حریم شخصی دارد؟ آیا تا به حال شده زمانی که کسی کمی نزدیک به شما ایستاده است، احساس راحتی نکنید؟
اصطلاح موقعیت شناسی (proxemics)، که توسط انسان شناس ادوارد تی هال ابداع شد، به فاصله بین افراد هنگام تعامل اشاره دارد. همانطور که حرکات بدن و حالات صورت می‌تواند اطلاعات زیادی غیر کلامی را به شما انتقال دهد، فضای جسمی بین افراد نیز می‌تواند چنین باشد.
ادوارد تی هال چهار سطح فاصله اجتماعی را توصیف کرد که در موقعیت‌های مختلف رخ می‌دهد.
فاصله نزدیک: 6 تا 18 اینچ
این سطح از فاصله جسمی غالباً نشان دهنده رابطه نزدیک یا راحتی زیاد بین افراد است. این حالت معمولاً در هنگام تماس صمیمی مانند در آغوش گرفتن، نجوا، یا لمس اتفاق می‌افتد.
فاصله شخصی: 1.5 تا 4 فوت
فاصله جسمی در این سطح معمولاً بین افرادی رخ می‌دهد که اعضای خانواده یا دوستان نزدیک هستند. هرچه افراد در هنگام تعامل راحتتر بایستند، این نشان می‌دهد که میزان صمیمت در روابط آنها زیاد است.
فاصله اجتماعی: 4 تا 12 فوت
این سطح از فاصله جسمی غالباً با افراد آشنا وجود دارد. با کسی که نسبتا خوب او را می‌شناسید. این شخص می‌تواند همکاری باشد که در طی هفته چند بار او را می‌بینید. در این فاصله شما با احساس راحتی بیشتری با انها تعامل می‌کنید. در مواردی که شخص مقابل را به خوبی نمی‌شناسید، مانند مامور پست که شاید در ماه فقط یک بار او را ببینید، در فاصله 10 تا 12 فوت احساس راحتی بیشتر می‌کنید.
فاصله عمومی: 12 تا 25 فوت
فاصله جسمی در این سطح اغلب در شرایط سخنرانی عمومی مورد استفاده قرار می‌گیرد. صحبت در کلاسی که تعداد زیاد دانش آموز در آن وجود دارد یا ارائه سخنرانی در محل کار نمونه‌های خوبی از چنین شرایطی است. یادآوری این نکته نیز مهم است که سطح فاصله شخصی که افراد برای احساس راحتی از آن استفاده می‌کنند، می‌تواند از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت باشد.
یکی از مثال‌های ذکر شده، تفاوت بین افراد از فرهنگ لاتین و کسانی که از آمریکای شمالی هستند. مردم کشورهای لاتین هنگام تعامل با افرادی که احساس راحتی بیشتری با آنها می‌کنند، فاصله جسمی کمی دارند. در حالی که افراد ساکن در آمریکای شمالی نیاز به فاصله شخصی بیشتری دارند.
سخن پایانی
درک زبان بدن می‌تواند کمک زیادی به شما در برقراری ارتباط بهتر با دیگران و تفسیر آنچه دیگران ممکن است منتقل نمایند، کند. گرچه ممکن است تفسیر سیگنال‌ها به صورت جداگانه وسوسه انگیز باشد. اما مهم است که به این سیگنال‌های غیرکلامی به صورت مشترک و با توجه به شرایطی که در آن قرار دارید توجه نمائید.
شما همچنین می توانید در یادگیری بیشتر در مورد چگونگی بهبود ارتباطات غیرکلامی خود متمرکز شوید تا بتوانید به دیگران اجازه دهید احساس شما را بدون اینکه حتی یک کلمه بگویید، بهتر بفهمند.
