مقدمه
زمانی که تصمیم به بهبودی و رهایی از مواد مخدر و الکل و دوری از اعتیاد می‌گیرید، نیاز به یک برنامه درمانی تخصصی، تلاش و اراده محکم، پشتیبانی و صرف وقت زیادی دارید. در این مقاله می‌خواهیم شما را با 4 مرحله بهبود و رهایی از مواد مخدر و الکل آشنا کنیم، تا با یادگیری و شناخت یک سبک سالم ، زندگی جدید خود را آغاز کنید.
مراحل چهارگانه درمان عبارتند از:
- شروع درمان
- مراقبت‌های اولیه
- جلوگیری و کنترل
- بازیابی قوی و پیشرفته
این مراحل چهارگانه توسط انیستیتوی ملی سو مصرف مواد مخدر (use)، به عنوان یک منبع برای ارائه خدمات مشاوره‌ای به افراد مصرف کننده مواد مخدر و الکل، در دسترس افراد فعال در حوزه بهداشت و درمان قرار گرفته است. همچنین به عنوان یک الگوی سودمند برای رشد و رهایی افراد از اعتیاد استفاده می شود.
مرحله اول: شروع درمان
زمانی که تصمیم به ترک اعتیاد به مواد مخدر و الکل گرفته‌اید و از یک برنامه حرفه‌ای درمانی کمک می‌گیرید. همیشه اولین مرحله بهبودی و درمان در تمام برنامه‌ها، شروع درمان می‌باشد. فرقی نمی‌کند که خودتان در پی رهایی از اعتیاد باشید یا این که طبق شرایط مجبور به استفاده از برنامه‌های بهبود و رهایی شده‌لید، در هر صورت باید از یک برنامه درمانی حرفه‌ای استفاده کنید.
در زمان ترک اعتیاد در روزهای اول و ساعت‌های اولیه قطعا احساس پشیمانی و دودلی در مورد ترک همیشگی مواد مخدری که استفاده می‌کنید خواهید داشت. حتی ممکن است تصور کنید که مصرف روزانه شما به اندازه مصرف دیگران نیست که علمی‌تر به مشکل سو (abuse) معروف می باشد. در اولین روزهای ترک مواد مخدر بدترین دشمن برای شما انکار و مردد بودن است. باید مراقب این گونه افکار و نگرش باشید.
- یک مشاور سو مصرف مواد مخدر برای رسیدن به این هدف به شخص کمک می کند و کارهای زیر را انجام می دهد:
- به تاثییرات جبران ناپذیر اعتیاد اشاره می‌کند
- مشکل و احساس انکار را در شما جست و جو می‌کند
- انگیزه و انرژی به فرد مصرف کننده می‌دهد تا روند بهبودی او سریعتر شود
در زمانی که این مراحل توسط مشاور طی می‌شود، سابقه مصرف الکل و مواد مخدر فرد مبتلا نیز نوشته می شود. فرد مصرف کننده برای تهیه یک برنامه تخصصی باید با مشاوره همکاری کند.
مرحله دوم: مراقبت های اولیه
وقتی برای ادامه درمان مشکل سوء مصرف مواد تصمیم خود را گرفتید، وارد مرحله دوم درمان یعنی توان بخشی می شوید که به عنوان مراقبت‌های اولیه شناخته می شود. مراقبت‌های اولیه مصرف الکل به طور چشمگیری با نتیجه‌های مثبت رو به رو است. این مرحله می تواند سخت ترین مرحله فرد برای مقابله باشد که علت آن دلایل بسیاری از جمله عوامل زیر می باشد:
- ادامه نشانه‌های ترک
- وسوسه‌های جسمی
- وابستگی روانشناختی
- کارهای که می توانند شما را به وسوسه مجدد تشویق کنند
یکی از سختی‌های این مرحله از درمان را می توان وسوسه‌های مصرف دوباره مواد نام برد، که یکی از دلایل آن فشار اجتماعی برای نوشیدن و مصرف الکل در موقعیت های تحریک آمیز برای مصرف می باشد. در این مرحله برای داشتن یک زندگی متفکرانه و آگاهانه و داشتن چنین سبک زندگی نیاز به مشاوره و درمانگر دارید، که مهارت‌های مقابله با آن را به شما آموزش بدهد و مواردی که به شما آموزش داده می شود و شما یاد می گیرد، از آنها باید در طول زمان نقاهت استفاده کنید.
چیزهای که باید از همان اول و قبل از ورود به این مرحله باید روی آن کار شود و از آن دوری کنید، شامل یادگیری و شناخت عوامل تحریک کننده مصرف الکل و آموختن جنبه های جسمی و روانی ترک و یادگیری چگونگی کنترل وسوسه مصرف الکل بدون نوشیدن است.
تعدادی از تکنیک‌های مفید این مرحله عبارتند از :
اشتیاق برای مشارکت در کارهای مفید و سالم
انجام کارهای جایگزین به جای استفاده و مصرف الکل
استفاده و حضور در گروه های کمک کننده و پشتیبان
آشنایی با عوامل محیطی که باعث وسوسه شدن فرد مصرف کننده می شوند، از قبیل افراد، مکان‌ها و موارد دیگر.
مرحله سوم: جلوگیری و کنترل
به طور تقریبی پس از گذشت 90 روز مراقبت‌های ویژه، با حفط و نگهداری به مرحله سوم منتقل می شوید. اگر شما برنامه درمانی خود را در خانه انجام داده‌اید، اکنون در این مرحله باید به صورت سرپایی و مستقل به برنامه بهبودی و توان بخشی خود ادامه دهید و از مشاوران راهنمایی و کمک بگیرید.
از اصلی‌ترین گزینه‌های بخش سوم که جلوگیری و کنترل است، مربوط به جلوگیری از مصرف و دوری از بازگشت به حالت قبلی می باشد. در این مرحله است که تا حدودی با علائم هشدار دهنده و محرک‌های محیطی که باعث می شوند شما پسرفت کنید و بازگشت داشته باشید آشنا می شوید. علاوه بر این در این مرحله از بهبودی و توان بخشی یاد می گیرید روش‌ها و ابزارهایی که در ابتدای مراقبت‌های اولیه آموخته‌اید را در سایر زمینه‌های زندگی خود استفاده کنید و به یک سبک زندگی کاملاً خود آگاهانه برسید.
در این مرحله مهارت و روش های جدیدی برای ادامه بهبود یاد می گیرید، که عبارتند از :
- از جایگزینی اعتباد خودداری کنید
- روابط سالم برقرار کنید
- سبک زندگی بدون دارو ایجاد کنید
- مهارت‌های اشتغال و مدیریت پول را بیاموزید
- خشم را مدیریت کنید
- از ورزش و تغذیه سالم استفاده کنید
مرحله جلوگیری و کنترل در مصرف مواد مخدر، حدود سه ماه بعد از زمان شروع برنامه بهبودی شما آغاز می شود و تا حدود پنج سال ادامه دارد، در انتهای این برنامه به تدریج پیگیری‌ها و مشاوره های طولانی قطع می شوند.
بخوانید: “5 عامل بازگشت به اعتیاد و روش های پیشگیری از آن“
مرحله چهارم: بازیابی قوی و پیشرفته
تقریباً پس از پنج سال جلوگیری و کنترل مصرف موارد مخدر، به مرحله چهارم و آخر برنامه بهبودی و توانبخشی خود وارد می شوید. این مرحله بازیابی قوی و پیشرفته نام دارد که در آن تمام ابزارها و مهارت‌هایی را که در طول برنامه بهبودی خود از مشاوران یاد گرفته‌اید و یا به طور تجربی به آن رسیده‌اید را باید در ادامه به کار بگیرید و یک نسخه جدید از زندگی همراه با رضایت مندی برای خود بسازید.
در این مرحله استراتژی‌هایی می توانند شما را یاری کنند، که عبارتند از:
- تدوین اهداف بلند مدت
- تهیه یک برنامه روزانه ثابت
- ارتباط برقرار کردن و ایجاد روابط اجتماعی با افراد سالم
- حضور در فعالیت‌های تفریحی که در آن هیچ موارد اعتیادآوری وجود ندارد
- انجام کارهای مفید در جامعه و فعالیت‌های اجتماعی گسترده
- همواره در جست و جوی راهی برای بهتر شدن باشید
سخن پایانی
این را بدانید که درمان و بهبود اعتیاد به الکل و مواد مخدر یک روند مادام العمر می باشد و نیاز ضروری به تعهد و تغییر در بسیاری از جنبه‌های زندگی دارد. مراحل چهار گانه‌ای که بیان شد به مبتلایان به مواد مخدر و مشروبات الکی، برای بهبود و رهایی کمک شایانی می کند و در آنها انگیزه تغییر در رفتار را ایجاد می نماید تا بتوانند مهارت‌های جدیدی بیاموزند و به کمک آنها در ادامه زندگی موفق باشند.
[…] جلسات مشاوره ای هستند که هدف آن تشویق فرد برای کاهش و روشهای ترک نوشیدنی های الکلی است. برخلاف درمان سنتی ترک اعتیاد به الکل، که ممکن است […]