مقدمه
بولیمیا (Bulimia) که به عنوان پرخوری عصبی نیز شناخته می شود، نوعی اختلال در غذا خوردن است که با پاکسازی جبرانی یا روش‌های دیگر برای جلوگیری از افزایش وزن همراه است. پاکسازی معمولا شامل استفراغ است اما گاهی اوقات شامل استفاده از روان کننده‌های روده، ورزش بیش از حد یا روزه داری می شود.
این اختلال نیز مانند سایر اختلالات در خوردن، باعث می شود فردی که مبتلا به آن است به خاطر احساس شرم یا گناه در مورد رفتارهایش، اغلب اوقات این بیماری را از دیگران پنهان می کنند. آنها ممکن است بسیار تلاش کنند تا علائم خود را پنهان کنند که ممکن است منجر به شود که بیماری آنها بیش از اندازه حاد گردد.
علائم و نشانه‌های اختلال بولیمیا
علائم این بولیمیا هم جسمی هم رفتاری و عاطفی می باشد.
علائم جسمی
داندانپزشکان اغلب جزء اولین کسانی هستند که متوجه این اختلال می شوند. چون بیماران مبتلا به پرخوری عصبی معمولا از استفراغ برای جلوگیری از افزایش وزن خود استفاده می کنند که این کار باعث فرسایش دندان در سطح داخلی آنها می شود. اما بیمارهای دهان و دندان تنها علامت جسمی نیست که مرتبط با پرخوری است. علائم زیر نیز در این افراد دیده می شود:
- چشم‌های پرخون
- پینه پشت دست
- درد قفسه سینه
- حملات مزمن یبوست (ناشی از سوء مصرف ملین)
- عدم تعادل و کمبود الکترولیت
- گلودرد مکرر
- سردرد
- تپش قلب
- سبکی سر یا از دست دادن تعادل (ممکن است دچار غش شود)
- زخم‌های دهان
- دل درد
- تورم دست و پا
- غدد متورم و گرد بودن در ناحیه فک
- حفره‌های دندان
- حساسیت دندان
- استفراغ خون
- دندان های زرد، سفیدی، لکه دار یا خراب
گونه‌های پف کرده در میان افرادی که از پاکسازی شامل استفراغ استفاده می کنند نیز دیده شده است. پینه‌های روی دست نیز به خاطر این است که آنها دستانشان را در داخل دهان می کنند تا استفراغ کنند. البته در اواخر بیماری ممکن است این علامت دیده نشود زیرا ممکن است فرد بدون تحریک مکانیکی نیز استفراغ کند.
علائم رفتاری
علائم رفتاری که در ادامه توضیح می دهیم نیز اغلب توسط اعضای خانواده و یا دوستان دیده می شود.
- انجام کارهای برای پاکسازی بدن از مواد غذایی
- ورزش کردن افراطی به نحوی که مانع فعالیت‌های دیگر آنها می شود
- نشان‌های پرخوری مانند انباشتن غذا، سرقت غذا و خوردن مقادیر زیادی غذا در دورهمی‌ها
- دیدن علائم پاکسازی مانند همیشه رفتن به دستشویی یا دوش گرفتن بعد از غذا یا بسته‌های ملین یا ادرارآور
- انجام تمرینات مشخصی برای سوزاندن کالری دریافتی
- عادات غذایی شدید (رژیم غذایی سخت و به دنبال آن پرخوری)
- ظاهر خسته
- رفتن مکرر به دستشویی
مقادیر زیاد مواد غذایی که در کابینت یا انبار است. مقادیر زیادی آشغال مواد غذایی که در سطل‌های زباله یا وسایل نقلیه او وجود دارد. آنقدر درباره رژیم، کالری یا وزن صحبت می کنند که مانع مکالمه منظم می شود. همچنین از داروها برای کاهش اشتها استفاده می کنند. این افراد معمولا از جمع‌های دوستان، خانوادگی و فعالیت‌های روزمره معمول کناره گیری می نمایند.
علائم عاطفی
اگر چه تشخیص علائم عاطفی نسبت به علائم رفتاری سخت‌تر است، اما امکان تشخیص علائم عاطفی توسط خانواده و دوستان ممکن است. حتی اگر آنها از رفتارهای پاکسازی اطلاعاتی نداشته باشند. این مسائل عاطفی فقط به پرخوری عصبی اختصاص ندارد، اما ممکن است نگرانی‌هایی برای آنها ایجاد نمائید.
- افسردگی
- تحریک پذیری شدید
- نسبت به خود بسیار
- احساس عدم کنترل
- نوسانات خلقی
- تعیین کننده عزت نفس، ارزش شخصی یا جذابیت به نظر آنها ظاهر و وزن است
- نیاز شدید به تأیید
چگونگی تشخیص بولیمیا
بیشتر علائم و نشانه‌های مرتبط با پرخوری عصبی درمان پذیر است. اگر دسترسی به متخصص بهداشت و روان ندارید می توانید با یک پزشک عمومی نیز در مورد مشکل خود صحبت کنید. چون این پزشکان نیز می توانند آن را درمان کنند.
یک پزشک یا یک متخصص بهداشت روان در مورد سلامت جسمی، سلامت روان، رفتارها و سابقه پزشکی شما سوالاتی می پرسد. همچنین معاینه فیزیکی نیز برای تشخیص این بیماری انجام می شود. و ممکن است لازم باشد آزمایشات آزمایشگاهی نیز برای اینکه مشخص گردد شما بیماری دیگری ندارید را انجام دهید. تشخیص این بیماری بسیار سخت است چون افراد مبتلا به اختلالات پرخوری رفتارهای خود را پنهان می کنند.
برای تشخیص بولیمیا به موارد زیر توجه می کنند:
- دوره های مکرر پرخوری: یعنی خوردن مقدار زیادی غذا در مدت زمان کوتاه و احساس عدم کنترل در حین انجام این کار
- استفاده از رفتارهای جبرانی: مانند استفراغ، استفاده از ملین ها یا ادرارآورها، یا انجام ورزش های بسیار زیاد به منظور سوزاندن کالری غذا دریافتی
- خود ارزیابی غیر منصفانه: این افراد به طور غیر قابل توجیهی برای ارزیابی خود به شکل بدن و وزن خود توجه می کنند.
از آنجا که بسیاری از افراد مبتلا به بولیمیا وخیم وزن متوسطی دارند، علائم جسمی پرخوری ممکن است برای دیگر قابل رویت نباشد مگر اینکه اختلال بسیار شدید شود. برای هر کسی علائم مرتبط به این اختلال متفاوت است و برای تشخیص باید حتما به پزشک مراجعه کنید.
علاوه بر این معیارهای تشخیصی، همچنین باید فرد بیمار در طی سه ماه گذشته حداقل یک هفته پاکسازی را انجام داده باشد. نباید دلیل این رفتار نیز بی اشتهایی باشد.
بولیمیا در مقابل سایر اختلالات خوردن
گاهی اوقات، افراد مبتلا به بی اشتهایی عصبی نیز رفتارهای پرخوری عصبی و یا پاکسازی را انجام می دهند. با این حال بین پرخوری عصبی و بی اشتهایی عصبی یک تمایز وجود دارد. به عنوان مثال افرادی که بی اشتهایی عصبی دارند، به طور قابل توجهی وزن آنها کم است.
علت پرخوری عصبی
دلایل دقیق پرخوری عصبی مشخص نیست، اما عوامل زیادی وجود دارد که ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشند. مهمترین عوامل ایجاد اختلال پرخوری به شرح زیر است:
- عوامل بیولوژیکی
- ژنتیک
- سابقه اختلال پرخوری اعضاء خانواده
- تأثیر رسانه‌ها و قرار گرفتن در معرض الگوهای ناسالم
- الگوهای تفکر منفی
- رفتارهای آموخته شده
- ضربه روحی روانی
همچنین غیر معمول نیست که مبتلایان به پرخوری عصبی همزمان دارای بیماری‌های روانی دیگری مانند افسردگی، اظطراب، وسواس فکری و عملی و اختلالات مصرف مواد باشند.
درمان اختلال بولیمیا
در درمان بیماری پرخوری تمرکز بر تغییر رفتارهای پاکسازی پرخوری و جایگزینی الگوهای رفتاری مناسب است. یک برنامه درمانی اغلب شامل روان درمانی، داروها و برنامه‌های تغذیه‌ای است. برای درمان از یک تیم درمانی که شامل پزشکان، متخصصان بهداشت روان و متخصصان رژیم درمانی استفاده می شود. چون برای درمان این اختلال باید به بخش‌های مختلف زندگی فرد پرداخت.
روان درمانی
سه شکل روان درمانی که اغلب در درمان پرخوری عصبی استفاده می شود و مفید بود عبارتند از:
- درمان شناخت رفتاری (CBT): این نوع درمان بر شناسایی و تغییر افکار و نگرش‌های منفی فرد که در مورد وزن و شکل متمرکز است. افراد یاد می گیرند این افکار را تغییر دهند و رفتارهای سالمتری را در پیش بگیرند.
- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT): این نوع درمان شامل درمان شناخت رفتاری است و بر بهبود روابط، تمرین ذهن آگاهی، افزایش تحمل پریشانی و یادگیری مهارت‌های مدیریت عاطفی متمرکز است.
- درمان مبتنی بر خانواده (FBT): این رویكرد خانواده محور است یعنی به والدین یا مراقبان آموزش داده می شود که برنامه غذایی بیمار را کنترل کنند. پس از مدتی به تدریج فرد می تواند نحوه غذا خوردن خود را کنترل کنید و یک برنامه غذایی سالم داشته باشید.
داروها
درمان بیماری پرخوری نیز ممکن است شامل استفاده از داروهای ضد افسردگی از جمله:
- بازدارنده باز جذب سروتونین (SSRI) مانند زولوفت (سرترالین)، پروزاک (فلوکستین) و پاکسیل (پاروکستین)
- مهارکننده های انتخابی جذب نوراپی نفرین(SNRIs) مانند ونلافاکسین و دولوکستین
زندگی با بیماری
برای درمان این بیماری باید حتما از دارو استفاده کنید. اما شما علاوه بر دارو باید برخی از کارهای دیگر نیز انجام دهید تا سریعتر درمان شوید.
مهربانی با خودتان. از اینکه عملکرد خود را مورد نقد قرار دهید یا هنگام انجام کاری انتظار داشته باشید سریع به نتیجه برسید جدا خودداری نمائید. برای ایجاد روش‌های جدید فکر کردن و عادات غذایی سالم نیاز به زمان است.
به برنامه خود پایبند باشید. حتی وقتی وسوسه شدید که درمان یا برنامه غذایی خود را اجرا نکنید، روی ادامه دادن آن تمرکز کنید. احساس ناخوشایند داشتن بعضی مواقع طبیعی است، بهتر است در چنین مواردی با درمانگر یا پزشک خود صحبت کنید.
از تکنیک‌های مدتیشن استفاده کنید. راه‌هایی پیدا کنید که به وسیله آن آرام شوید. روش‌های مانند تجسم، تنفس عمیق یا آرامش عضلانی.
