عوامل روانشناختی که بر انگیزه تأثیر می‌گذارند
انگیزه برای موفقیت حیاتی است. بنابراین می‌توان به راحتی درک کرد که چرا این موضوع در بسیاری از زمینه‌های مختلف جزء موضوعات بسیار داغ است. متخصصان همیشه به دنبال روش‌های جدید برای انجام هر کاری از جمله افزایش انگیزه دانش‌آموزان برای افزایش زمان ورزش کردن آنها هستند. نظریه‌ها و نکات زیادی برای کمک به افراد در ایجاد انگیزه طراحی شده است. اما برخی از عوامل روانشناختی که می‌توانند بر انگیزه تأثیر بگذارند ممکن است شما را متعجب کند. آیا می‌دانید تجسم موفقیت می‌تواند نتیجه معکوس دهد؟ یا اینکه تشویق بعضی اوقات انگیزه کمتری در افراد ایجاد می‌کند؟
فقط چند مورد از موارد شگفت انگیز را که می‌توانند بر انگیزه تأثیر بگذارند را در این مقاله بررسی می‌کنیم.
استفاده از محرک‌ها با احتیاط
اگر کسی قبلاً از انجام کاری لذت می‌برد، دلیل بر این نیست که پاداش دادن به او برای این رفتارش باعث شود که این کار را بیشتر دوست داشته باشد. درست متوجه شدید، در بسیاری از موارد این کار نتیجه معکوس می‌دهد. دادن انگیزه برای فعالیت‌هایی که افراد قبلاً برای انجام آنها شوق داشتند، گاهی می‌تواند انگیزه فرد را از بین ببرد.
محققان دریافته‌اند که پاداش دادن به افراد برای انجام کارهایی که از قبل انگیزه ذاتی انجام آن را دارند، می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد. به یاد داشته باشید، انگیزه ذاتی از درون فرد ناشی می‌شود. انجام آن کار برای این افراد لذت بخش، و انجام وظیفه خودش پاداشی برای این اشخاص است. در مواردی که کودکان به دلیل انجام کاری که قبلاً از آن لذت می‌بردند مانند بازی با یک اسباب بازی خاص، پاداش داده شد. انگیزه آنها بعد از این جایزه برای انجام فعالیت در واقع کاهش می‌یابد. روانشناسان از این پدیده به عنوان اثر بیش از حد توجیهی یاد می‌کنند.
بنابراین در دادن جایزه محتاط باشید. مشوق‌ها می‌توانند برای افزایش و ایجاد انگیزه برای انجام فعالیتی که برای اشخاص جذاب نیستند، مناسب باشد. اما وابستگی بیش از حد به چنین پاداش‌هایی ممکن است در واقع منجر به کاهش انگیزه در برخی از موارد شود. اما شاید برایتان این سوال پیش آید که چگونه می‌توانید از این مفهوم برای افزایش انگیزه استفاده کنید؟
- از جوایز کوچک و فرعی استفاده کنید.
- اگر فرد واقعاً علاقه ذاتی به فعالیت نداشته باشد، پاداش می‌تواند موثر باشد.
- در دوره یادگیری اولیه جوایز خارجی را امتحان کنید. اما با علاقه بیشتر شخص به فعالیت، این پاداش‌ها را کنار بگذارید.
معرفی چالش
هنگام مواجه شدن با یک کار چه چیزی انگیزه شما را افزایش می‌دهد و باعث ایجاد انگیزه می‌شود. آیا انجام کاری آسان که صد بار آن را انجام داده‌اید و احتمالا می‌توانید آن را در خواب نیز انجام دهید، یا انجام کاری که در حیطه توانایی‌های شما هست اما برای انجام آن باید چیزهای جدید یاد بگیرید؟ برای بسیاری از افراد، گزینه اول ممکن است ساده‌ترین گزینه باشد. اما گزینه دوم چالش برانگیزتر، جالب‌تر و انگیزشی‌تر به نظر می‌رسد.
اگر می‌خواهید انگیزه خود را برای انجام کاری افزایش دهید. مثلاً برای دویدن زودتر از رختخواب بلند شوید، تغییر دادن همان کارهای قدیمی و معرفی چالش‌های جدید می‌تواند یک روش موثر برای حفظ این جرقه انگیزشی باشد.
چگونه می‌توانید از این گرایش نهایت استفاده را ببرید؟ خودت را به چالش بکش. برای یک مسابقه محلی ثبت نام کنید. تمرکز خود را بر این بگذارید که اوقات خود را بهبود ببخشید یا کمی بیشتر از حد معمول فعالیت کنید. در این حالت هدف شما مهم نیست بلکه افزودن چالش‌های افزایشی می‌تواند به شما در ارتقاء مهارت‌ها، احساس انگیزه بیشتر کمک کند. و شما را یک قدم به موفقیت نزدیکتر نمائید.
موفقیت را تجسم نکنید
یکی از متداول‌ترین نکات برای ایجاد انگیزه که ساده نیز هست، تجسم موفقیت است. در حالی که تحقیقات نشان می‌دهد که این موضوع ممکن است در واقع نتیجه‌ای موثری نداشته باشد. مسئله این است که مردم معمولاً رسیدن به اهدافی که دارند را تصور می‌کنند. اما از تجسم تلاشی که برای تحقق این اهداف باید انجام دهند، صرف نظر می‌کنند.
با تصور اینکه به هدف مورد نظر خود رسیده‌اید، در واقع میزان انرژی را که می‌توانید برای انجام کارتان اختصاص دهید را کاهش می‌دهید. تحقیقات انجام شد در این زمینه نشان می‌دهد که تخیلات ایده‌آل در مورد آینده به طور معمول باعث ایجاد موفقیت ضعیفی می‌شود. و همچنین تحقیقات دیگر نشان داده است که افراط در انجام چنین تجسمی، باعث می‌شود انرژی که باید برای این کار بگذارید را کاهش یابد. اما دانستن این موضوع چه فایده‌ای دارد؟
- به جای اینکه خود را ناگهان موفق تصور کنید، تمام مراحلی را که برای دستیابی به آن موفقیت باید انجام دهید را تصور نمائید.
- با چه چالش‌هایی روبرو خواهید شد؟ دانستن اینکه چه چیزی ممکن است با آن روبرو شوید می‌تواند به شما کمک کند زمان برخورد با مشکل راحت‌تر با آن کنار بیاید.
- از چه راهکارهایی می‌توانید برای غلبه بر این چالش‌ها استفاده کنید؟ برنامه ریزی پیش رو می‌تواند شما را برای غلبه بر دشواری‌هایی که با آن روبرو خواهید شد آماده کند.
به دست گرفتن کنترل
مردم معمولاً وقتی احساس می‌کنند بر آنچه اتفاق خواهد افتاد کنترل دارند، انگیزه بیشتری پیدا می‌کنند. آیا تا به حال برایتان اتفاق افتاد که عضوی از گروهی بوده‌اید که احساس کرده‌اید واقعاً کنترل شخصی بر نتیجه ندارید؟ آیا احساس انگیزه خاصی برای مشارکت در این گروه داشتید؟ یکی از دلایلی که مردم گاهی اوقات از “کار گروهی” بیزارند این است که احساس کنترل و سهم فردی که را از دست می‌دهند. برای اینکه بتوانید در شرایط گروهی کنترل را بدست بگیرید، چند کار وجود دارد که می‌توانید انجام دهید.
- اگر در یک گروه کار می‌کنید (یا سعی در ایجاد انگیزه برای گروهی از پیروان خود دارید)، یافتن راهی برای احساس قدرت و تأثیرگذاری در هر شخص می‌تواند کمک کننده باشد.
- توجه نمائید که چگونه می‌توانید به اعضای گروه کمک کنید تا نحوه ارائه یا ایده‌هایشان سهیم شوند.
- به اعضای گروه اجازه دهید تا تعیین کنند که می‌خواهند چه اهدافی را دنبال کنند.
روی مسیر تمرکز کنید، نه نتیجه
متمرکز شدن روی نتیجه در حالی کلی چه موفقیت باشد چه شکست، می‌تواند انگیزه را به طور جدی مختل کند. کارول دوک، روانشناس، در تحقیقات خود درباره ذهنیت‌های مختلف دریافت که ستایش کودکان به خاطر ویژگی‌های ثابت (مانند هوشمند یا جذاب بودن) در واقع می‌تواند انگیزه و پشتکار آنها را در آینده کاهش دهد.
به اعتقاد او، این نوع تمجیدها باعث می‌شود افراد این تعریف‌ها را به عنوان یک ذهنیت ثابت که تغییر نمی‌کند، بسط دهند. افراد با این طرز فکر معتقدند که خصوصیات شخصی ذاتی و تغییرناپذیر هستند. آنها فکر می‌کنند که مردم یا باهوش یا گنگ، زیبا یا زشت، ورزشکار یا غیر ورزشکار و غیره هستند.
اما چگونه می‌توانید از ایجاد یک ذهنیت ثابت جلوگیری کنید؟
دوک در این مورد پیشنهاد می‌کند به جای ویژگی‌های اصلی یک فرد، از تلاش‌های وی تمجید کنید. به جای اینکه فقط به نتیجه معطوف شوید، به اینکه آیا شما موفق می‌شوید یا شکست می‌خورید. سعی کنید روی مسیری که باید برای رسیدن به اهداف خود طی نمائید تمرکز نمائید.
به یاد داشته باشید که مسیر به همان اندازه نتیجه مهم است. به این فکر کنید چه چیزی از روند کار آموخته‌اید. و اینکه چه اقداماتی موثرتر و سودمندتر بوده است؟ با ارزیابی تلاش‌های خود، می‌توانید اقدامات آینده خود را به درستی تنظیم کنید تا به نتایج بهتری برسید.
خواه در تلاش برای لاغر شدن، دویدن در ماراتن، کسب مدرک تحصیلی یا تکمیل هدف دیگری باشید، انگیزه در موفقیت یا شکست کلی شما نقش اساسی دارد. برخی از این یافته‌های تحقیق ممکن است با ایده‌های موجودتان در مورد اینکه چه چیزی از نظر انگیزه موثر است و چه عواملی غیر موثر هستند، مغایرت داشته باشد. سعی کنید چند مورد از این استراتژی‌ها را در عادت های روزمره خود بگنجانید تا شور و شوقتان را بهبود یابد و تلاشتان را برای موفقیت افزایش یابد.
