مقدمه
استفاده بیش از حد از هر ماده‌ای که باعث تغییر خلق و خو شود سوء مصرف مواد گویند. زیاده روی در مصرف مواد می‌تواند شامل الکل و ماری جوانا، شیشه، کوکائین، داروهای غیرقانونی و یا حتی ماده‌هایی مانند کافئین و نیکوتین که جزو مواد مخدر نیستند باشد. مثلا ممکن است فردی به نوشیدنی‌های مختلف مانند نوشابه، قهوه اعتیاد داشته باشد.
سوء مصرف می‌تواند به این شکل باشد که شما در مصرف ماده‌ای زیاده روی کنید. گاهی افراد بعضی از داروها را خارج از مقدار توصیه تجویز شده پزشک مصرف می‌کنند که این کار باعث اعتیاد می‌شود. اگر افراد از دارو‌هایی که پزشک به مقدار مشخص تجویز می‌کند استفاده کنند یا به شکل درست داروها را مصرف کنند دچار اعتیاد نمی‌شوند. گاهی بلعکس حتی بعضی افراد دچار اختلال مصرف داروها می‌شوند.
برای اطلاعات بیشتر در زمینه مصرف مواد مخدر راهنمای تشخیصی و آماری میزان مصرف مواد در چاپ پنجم کتاب DSM-5 تعریف شده است.
استفاده مضر چیست؟
مقامات بهداشتی استفاده و مصرف مکرر مواد مخدر را اختلال یا سوء مصرف مواد مخدر تعریف می‌کنند. به طوری این اختلال در مصرف باعث بروز مشکلاتی در زندگی شود مانند:
- معلولیت
- عدم انجام مسئولیت ها
- مسائل مربوط به سلامت
- اختلال در کنترل
- استفاده پرخطر
- معضلات اجتماعی
اگر به طور مکرر به اندازه ای الکل می نوشید که مست شوید، یا به اندازه‌ای دارو استفاده می‌کنید که بتوانید جلوی مشکلات ناشی از کار یا تحصیل بگیرید و یا به خاطر از دست دادن دوست یا اعضای خانواده ماری جوانا می‌کشید. احتمالاً دچار سوء مصرف مواد شده‌اید. گاهی بعضی افراد به دلخواه خود در مصرف مواد یا نوشیدنی‌های الکلی زیاده‌روی می‌کنند.
با این حال دامنه سوء مصرف مواد در جامعه امروز به همین سادگی نیست. بلکه دلایل گسترده‌ای افراد را دچار این مشکلات کرده است.
خطرات مواد مخدر غیرقانونی
به طور کلی وقتی بیشتر مردم در مورد مصرف مواد صحبت می کنند منظور آنها استفاده از داروهای غیرقانونی است. اگر در مصرف داروها زیاده روی کنید موجب تغییر روحیه شما می‌شود. آنها می توانند قضاوت شما را دچار اختلال کنند، درک شما را تحریف کنند و زمان واکنش شما به مسائل را تغییر دهند. همه این‌ها می‌تواند شما را در معرض خطر تصادف و آسیب قرار دهد.
این داروها در وهله اول غیرقانونی هستند زیرا به طور بالقوه اعتیاد آور هستند یا می توانند اثرات منفی شدیدی بر سلامتی داشته باشند. برخی معتقدند که استفاده از مواد غیرقانونی خطرناک‌تر از بقیه مواد هستند و بنابراین سوء استفاده آن مشکلات بیشتری را ایجاد می‌کنند.
استفاده تفریحی
برخی افراد فکر می‌کنند استفاده گاه به گاه و تفریحی برخی از مواد‌ها مضر نیست و صرفاً استفاده آن سوء مصرف نیست بلکه برای سرخوشی وشادی است. بیشتر کسانی که مصرف مواد مخدر را تفریحی می‌دانند کسانی هستند که ماری جوانا می‌کشند. آنها اذهان می كنند كه ماری جوانا اعتیاد‌آور نیست و برخلاف دیگر مواد از خصوصیات مفیدی بسیاری هم برخوردار است.
اما تحقیقات اخیر نشان داده است که حتی ماری جوانا ممکن است اثرات مضر جسمی، روحی و روانی در پی داشته باشد. هر ساله مقالات و تحقیقات علمی بسیار زیادی از ضرر‌های مصرف مواد مخدر و الکل به روش‌های مختلف منتشر می‌شود.
علاوه بر این انستیتوی ملی سوء مصرف مواد مخدر (NIDA) گزارش کرده که مصرف کنندگان ماری جوانا می‌توانند از نظر روانی وابسته شوند و بنابراین معتاد می‌شوند. NIDA تخمین می زند که از هر هفت مصرف کننده ماری جوانا می‌کشد یک نفر به آن معتاد می‌شود.
در ایالات متحده بیشترین سوء مصرف مواد مخدر غیرقانونی به ترتیب عبارتند از:
- ماری جوانا
- مت آمفتامین
- کوکائین
- توهم زا
- اکستازی یا مولی
- هروئین
سایر مواد غیر مخدر
برخی داروهای بدون نسخه، مواد استنشاق کننده و حتی قهوه و سیگار در اثر سوء مصرف می‌تواند ما را دچار اعتیاد کنند. بسیاری از کودکان به بعضی از مواد اعتیاد دارند آن هم به دلیل فراوانی و دسترسی زیاد آنها در جامعه، خانه و حتی مواد غذایی کودکان است. مثلا بسیاری از کودکان به علت سوء مصرف قهوه به ان اعتیاد دارند.
در فرهنگ امروز ما اکنون داروهای طبیعی مانند نمک‌های حمام و داروهای مصنوعی مانند ماری جوانا مصنوعی داریم که ممکن است هنوز غیرقانونی نباشد اما اگر در مصرف آن زیاده روی شود می‌تواند خطرناک باشد. همچنین سوء مصرف بعضی از مواد مانند استروئیدهای آنابولیک وجود دارد که هیچ خاصیت تغییر دهنده خلوص و مسمومیت ندارند.
سوء مصرف از استروئیدهای آنابولیک به منظور افزایش عملکرد یا رشد عضلات و قدرت می‌تواند بسیار مضر باشد زیرا به دلیل اثرات جانبی منفی استفاده از آنها ممکن است در برخی موارد آزار دهنده و تهدید کننده زندگی باشد. حتی اگر در دراز مدت استفاده شود می تواند به شما آسیب برساند. از لحاظ تئوریک تقریباً هر ماده‌ای که به طور کنترل نشده استفاده شود می‌تواند شما را دچار سوء مصرف آن ماده کند.
الکل به عنوان دارو
مشروبات الکلی برای بزرگسالان بالای 21 سال در ایالات متحده قانونی است و مشروبات الکلی برای نوشیدن با دوستان و کمی شل شدن بدن و یا بخواب رفتن به دلیل مصرف الکل موردی ندارد. اما اگر نوشیدن الکل به سطح مضر برسد می‌تواند خطرناک باشد و ادامه این روند می‌تواند منجر به سوء مصرف الکل شود.
نوشیدن پنج لیوان یا بیشتر برای آقایان و خانم‌ها نوشیدن بیش از حد در نظر گرفته می شود که از بسیاری جهات می تواند برای سلامت جسمی و روانی شما مضر باشد.
سوء مصرف نیکوتین
نیکوتین تنها ماده‌ای است که به صورت گستره در جهان استفاده شده است. اگرچه مصرف سیگار در سال‌های اخیر کاهش یافته اما تخمین زده می‌شود که 40 میلیون آمریکایی با این که می‌دانند سوء مصرف این ماده مضر است باز هم به آن اعتیاد دارند.
فقط قانونی بودن اقلامی که نیکوتین دارند به این معنی نیست که نمی‌توان به آن اعتیاد پیدا کرد. این واقعیت که اثرات منفی نیکوتین برای سلامتی تا مدت‌ها طول می کشد احتمالاً در سوء مصرف گسترده از دخانیات نقش دارد.
کافئین ماده پر مصرف
در حالی که نیکوتین بیشترین سوء مصرف قانونی در بین مردم دارد کافئین هم متداولترین ماده تغییر دهنده خلق و خو در جهان است. کافئین زیاد هم می‌تواند برای سلامتی شما مضر باشد.
همچنین مطالعات نشان داده است که ارتباطی بین مصرف کافئین و چندین سندرم روانپزشکی از جمله اختلال خواب ناشی از کافئین و اختلال اضطراب ناشی از کافئین وجود دارد. معمولاً به بیمارانی که مبتلا به اختلال اضطراب عمومی، اختلال وحشت، بی خوابی و ریفلاکس معده هستند توصیه می‌شود که مصرف مکرر کافئین را کاهش داده یا قطع کنند.
آیا مواد غیر مخدر ضرر دارند؟
برای بسیاری از مواد قانونی مرز استفاده و سوء استفاده مشخص نیست. آیا هر روز پس از کار نوشیدنی مانند چای، قهوه، آبمیوه برای رفع خستگی خود می‌نوشید؟ آیا هر روز صبح هنگامی که بیدار می‌شود تمایل دارید قهوه بنوشید آیا نوشیدن دو دیگ قهوه در صبح ، برای شروع روز ، استفاده یا سوء استفاده است؟ آیا عادت دارید هر روز یک پاکت سیگار بکشید؟ همه این موارد می‌تواند سوء مصرف شما را در استفاده چیز‌های مختلف نشان دهد.مصرف یک بسته سیگار در روز سوء مصرف مواد است؟
عموماً در این شرایط فقط خود شخص می تواند تعیین کند که در کجا استفاده و سوء ستفاده می‌کند. سوالی که باید از خود بپرسید این است که آیا این باعث آسیب به من می شود؟
هزینه سوء مصرف مواد در جامعه
وقتی صحبت از مواد غیرقانونی می شود جامعه تشخیص داده است که استفاده از آن مضر است و استفاده از آن را منع قانونی دارد. این امر برای محافظت از رفاه افراد و محافظت از جامعه در برابر هزینه های مربوط به منابع مربوط به مراقبت‌های بهداشتی ارائه می‌شود. سوء مصرف مواد باعث از دست رفتن بهره‌وری، گسترش بیماری‌ها می‌شود. همچنین آمار جرم و جنایت و گسترش بی خانمانی در این جوامع بالا است.
سخن پایانی
آیا شما هم در مصرف موادی مانند الکل، ماری جوانا، قهوه سیگار و غیره زیاده‌روی می‌کنید. طبق آخرین تخمین‌ها حدود 27.1 میلیون آمریکایی تقریباً از هر 10 نفر یک نفر دچار سوء مصرف مواد شده است. آیا می‌خواهید از فردی برای درمان خود کمک بگیرید؟ در سال 2015 تخمین زده شده است که 21.7 میلیون نفر به درمان استفاده از مواد نیاز داشته باشند. اما تنها 3 میلیون نفر در واقع تحت درمان قرار گرفته‌اند. اگر سعی کرده‌اید دست از کار خود بکشید یا تغیری در سبک زندگی خود ایجاد کنید. قطعا بعضی از روش‌های ترک اعتیاد می‌تواند با سختی‌هایی همراه باشد. اما شما می‌توانید گزینه های دیگری را امتحان کنید و درباره درمان سوء مصرف مواد بیشتر بدانید. اگر بتوانید به این روند سوء مصرف مواد پایان دهید قطعا لذت‌های بسیار زیادی در زندگی تجربه خواهید کرد.
