مقدمه
سوگیری وضع موجود یکی از انواع سوگیری شناختی است که افراد ترجیح میدهد همه چیز به همین شکل باقی بماند یا وضعیت فعلی امور هیچ تغیری نکند. این سوگیری میتواند در رفتار انسان تأثیر بگذارد. در سایر زمینهها از جمله جامعه شناسی، سیاست و اقتصاد نیز مورد توجه است.
با آگاهی از چگونگی تأثیرات سوگیری وضع موجود بر تصمیمات و رفتارها شما میتوانید به دنبال روشهایی برای کاهش تعصب در انتخابهای روزمره خود باشید.
بررسی اجمالی
تغییر میتواند برای بسیاری از افراد چیز ترسناکی باشد. به همین دلیل است که بسیاری ترجیح میدهند همه چیز به همان شکلی که هست باقی بمانند. در روانشناسی این گرایش به عنوان سوگیری وضع موجودشناخته میشود. نوعی تعصب شناختی که در آن افراد چیزهای جدید خود را بر شیوه اولویتهای تکراری نشان میدهند. بعضی افراد وقتی تغییراتی در زندگیشان اتفاق میافتد تمایل دارند که آنها را به عنوان ضرر تصور کنند.
سوگیری وضع موجود میتواند باعث مقاومت افراد در برابر تغییر شود. همچنین میتواند تأثیر مهمی در تصمیم گیریهای آنها داشته باشد.
اصطلاح سوگیری وضع موجود برای اولین بار توسط محققان ویلیام ساموئلسون و ریچارد زکهاوزر در سال 1988 مطرح شد. در یک سری از آزمایشات ساموئلسون و زکهاوزر دریافتند که مردم نسبت به گزینههایی که تغیری در اولویتهایشان ایجاد میکند احساس مناسبی ندارند.
از شرکت کنندگان سوالات گوناگونی پرسیده شد. به عنوان مثال به آنها سمتهایی داده میشد که باید بجای مسئولان و مدیران یک شرکت تصمیم میگرفتند.
براساس نتایج تحقیق خیلی از افراد به علت داشتن سوگیری وضع موجودتصمیمات جدید و مناسبی نمیگرفتند. بیشتر مردم تصمیماتی را انتخاب میكردند كه فقط باعث حفظ شرایط موجود شود.
درست است که سوگیری وضع موجودموجب میشود از خطرات ریسک کردن در امان باشند. اما از طرفی دیگر باعث میشود افراد از مزایای بالقوه ای مانند پیشرفت کردن دور بمانند.
توضیحات
پس چرا مردم چنین تعصب شدیدی نسبت به وضع موجود دارند؟ سوگیری وضع موجودهمیشه بد نیست و بعضی اوقات میتواند ما را از خطرات یک کار پر ریسک در امان نگه دارد.
سوگیری وضع موجود و دست دادن
بعضی افراد وقتی میخواهند تصمیم بگیرند بیشتر بر آنچه که از دست میدهند تمرکز میکنند تا اینکه آنچه قرار است بدست بیاورند. طبق یک نظریه اقتصادی که توسط محققان دانیل کانمن و آموس توورسکی در سال 1979 ارائه شده از دست دادن چیزی بیشتر از بدست آوردن آن در ذهن مردم باقی میماند. به عبارت دیگر فکر کردن به چیزهایی که از دست میدهیم نسبت به چیزهایی که بدست میآوریم قابل مشاهده تر هستند.
به عنوان مثال تحقیقات انجام شده توسط ساموئلسون و زكهاوزر نشان داد. كارگران جوان به احتمال زیاد در یك طرح بیمه درمانی كه دارای حق بیمه و فرانشیز بهتر است ثبت نام میكنند. در حالی كه كارمندان مسن تر به برنامههای قدیمی اما نه چندان مطلوب خود پایبند هستند.
کارمندان مسن تر ممکن است بیشتر به فکر به حداقل رساندن هرگونه ضرر و زیان احتمالی باشند نه اینکه به فکر ریسک و سود کردن باشند. آنها میدانند که از برنامه فعلی خود چه انتظاری دارند بنابراین حاضر نیستند در یک برنامه جدید ریسک کنند حتی اگر این کار با مزایای مالی همراه باشد.
قرار گرفتن در موقعیت آشنا
تمایل، ترجیح دادن و یا قرارگرفتن در معرض چیزهایی که فقط به این دلیل که با آنها آشنا هستیم ممکن است یکی از دلایل سوگیری وضع موجود باشد. محققان دریافته اند که افراد طیف گستردهای از امور را فقط به دلیل سادگی و آشنا بودن با آن ترجیح میدهند از جمله کلمات، صورتها، نقشههای خطی و حتی اصوات. بیشتر اوقات چیزهای ساده را ترجیح میدهیم فقط به دلیل آشنا بودن با آنها مورد پسند قرار میگیرند.
ضربه خوردن
سوگیری وضع موجود میتواند تأثیر جدی بر طیف گسترده ای از تصمیمات روزمره داشته باشد. به عنوان مثال ممکن است هر بار که به رستوران مورد علاقه خود میروید مدام در حال سفارش همان منو همیشگی رستوران باشید. برخی از موارد جدید موجود در فهرست منو ممکن است وسوسه انگیز به نظر برسند اما شما از قبل میدانید که چه چیزی شما را راضی نگه میدارد.
شما ترجیح میدهید غذای جدید را امتحان نکنید به این دلیل که شاید از طعم آن خوشنود نباشید. این امر خطر هرگونه ضرر احتمالی یا ناراضی بودن از آنچه که سفارش دادهاید را به حداقل میرساند. اما همچنان مزایای خوردن یک غذای جدید را از دست میدهید.
ارتباط با اپراتور اینترنت خود نمونه دیگری از چگونگی تأثیر سوگیری وضعیت موجود بر تصمیمات روزمره است. حتی اگر ارائه دهنده مزایای بیشتری حتی با قیمت ارزان تر ارائه دهد. شما از قبل با نرخها، گزینهها و خدمات مشتری ارائه شده توسط ارائه دهنده فعلی خود آشنا هستید. سوگیری وضع موجود شما را وادار میکند که در کنار ارائه دهنده فعلی خود باشید تا کارها را به همان روال قبل پیش ببرید. نه اینکه بخواهید در مقابل گزینههای سرویس ناآشنا حتی با مزایای بالقوه بهتری ریسک کنید.
سوگیری وضع موجود و انتخابات زندگی
سوگیری وضع موجود همچنین میتواند در انتخابهای مهم زندگی که ممکن است بر امور مالی، گزینههای سیاسی و حتی سلامتی شما تأثیر بگذارد.
به عنوان مثال سوگیری وضع موجود اغلب برای توضیح اینکه چرا مردم در استفاده از فرصتهای سرمایه گذاری و پس انداز ناکام میمانند استفاده میشود. به جای اینکه پول خود را در سرمایه گذاریهایی بگذارند که ممکن است کمی ریسک پذیر باشد. مردم اغلب پول خود را در حسابهای پس انداز با بازده پایین میگذارند. سوگیری وضع موجود باعث میشود افراد به جای اینکه در بهبود چشم انداز مالی خود ریسک کنند تا وضع مالی بهتری داشته باشند. سعی میکنند وضعیت مالی خود را مانند آنچه در حال حاضر است حفظ کنند.
سوگیری وضع موجود همچنین میتواند در سلامتی افراد هم تأثیر گذار باشد. یک مطالعه نشان داد که افراد در صورت انتخاب بین داروی قدیمی و دارویهای جدید اولویتهای قبلی را ترجیح میدهند. حتی ممکن است داروهای جدید باعث نشود مردم دست از تعصب به داروهای قدیمی بردارند. مردم ترجیح میدهند به جای اینکه یک داروی جدید را امتحان کنند تا بیماریشان از راه دیگری درمان شود. همان داروی قدیمی را که همیشه مصرف میکردند استفاده کنند. آنها سعی میکنند به آنچه میدانند پایبند باشند حتی اگر داروی جدید شبیه یه داروی فعلی باشد.
البته مانند بسیاری دیگر از سوگیریهای شناختی سوگیری وضع موجودمزایایی نیز دارد. درست است که سوگیری وضع موجود از ریسک پذیری افراد جلوگیری میکند. اما تعصب از درجه حفاظت خاصی برخوردار است. با این حال اگر این گزینهها در واقع ایمنی و مزایای بیشتری نسبت به وضعیت فعلی فراهم کنند سوگیری وضع موجودمیتواند اثرات منفی داشته باشد.