اختلال اضطراب اجتماعی (Social anxiety disorder) یک مشکل مربوط به سلامت روان شایع است. این بیماری به خاطر ناشناخته بودن برای بسیاری از افراد کمتر تشخیص داده می‌شود. اگر شما یا شخصی که می‌شناسید مبتلا به این بیماری هستید و یا تصور می‌کنید علائم مربوط به این اختلال را دارید، بهتر است این مقاله را مطالعه کنید. ما هر آنچه که لازم است در مورد این بیماری بدانید را توضیح می‌دهیم.
اختلال اضطراب اجتماعی چیست؟
اختلال اضطراب اجتماعی باعث می‌شود که فرد مبتلا ترس غیرمنطقی از اینکه دیگران او را زیر نظر بگیرند، داشته باشد. از دیگر علائم این اختلال روانی می‌توان به قضاوت شدن، شرمساری و نگرانی از تحقیر شدن توسط دیگران اشاره کرد. اضطراب و ناراحتی آنقدر شدید می‌شود که در عملکرد روزانه فرد مبتلا اختلال ایجاد می‌کند. اگر درمان نشود، به صورت کامل زندگی فرد را مختل می‌کند. اما خوشبختانه این بیماری به خوبی به درمان پاسخ می‌دهد.
اختلال اضطراب اجتماعی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی که حدود 13 درصد از جمیعت جهان را در مقطعی از زندگی خود آن را تجربه می‌کنند.
علل ابتلا به SAD
معمولا علائم اختلال اضطراب اجتماعی در سال‌های نوجوانی آغاز می‌گردد. اگر چه ممکن است فرد در دوران کودکی نیز مبتلا به این اختلال روانی شود. در حالی که علت دقیق ابتلا به این اختلال مشخص نیست. اما دانشمندان معتقدند یکی از سری عوامل ژنتیکی و محیطی در ایجاد این بیماری نقش دارند.
عدم تعادل شیمی مغز با ابتلا به SAD مرتبط است. به عنوان مثال، عدم تعادل در انتقال دهنده عصبی سروتونین، یک ماده شیمیایی مغز که خلق و خو و احساسات را تنظیم می‌کند، ممکن است در ایجاد اختلال اضطراب اجتماعی نقش داشته باشد.
فعالیت بیش از حد آمیگدال نیز با اضطراب اجتماعی مرتبط است. افراد مبتلا به SAD مستعد ترس بیش از اندازه و اغراق آمیز هستند. این مشکل باعث افزایش اضطراب در آن‌ها می‌شود.
چندین عامل محیطی نیز وجود دارد که خطر ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی را افزایش می‌دهد. این عوامل به شرح زیر است:
- والدین بیش از حد منتقد، کنترل کننده یا محافظ
- در کودکی مورد آزار یا اذیت قرار گرفتن
- درگیری خانوادگی یا سوء استفاده جنسی
- خلق و خوی خجالتی، ترسو یا گوشه‌گیر در کودکی
علائم
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی می‌دانند که ترس آن‌ها با وضعیت واقعی تناسب ندارد، اما توانایی کنترل اضطراب خود را نیز ندارند. اضطراب ممکن است مختص یک موقعیت اجتماعی یا عملکردی خاص باشد یا در هر موقعیتی رخ دهد.
برخی از موقعیت‌های خاص که محرک ایجاد اضطراب هستند به شرح زیر است:
- صحبت با غریبه‌ها
- برقراری تماس چشمی
- شروع مکالمه
افراد مبتلا به این اختلال روانی ممکن است علائم شناختی، فیزیکی و رفتاری را قبل، در طول و بعد از موقعیت اجتماعی و عملکردی تجربه کنند.
نمونه‌هایی از علائم شناختی به شرح زیر است:
- ترس از موقعیت‌هایی که افراد دیگر را نمی‌شناسید
- نگران بودن از قضاوت دیگران
- ترس از شرمسار شدن یا تحقیر شدن
- تصور اینکه دیگران متوجه اضطراب شما می‌شوند
- ترس از رویدادهای آینده از هفته‌ها قبل
نمونه‌هایی از علائم فیزیکی:
- خجالت ز‌دگی
- تعریق شدید
- دستان لرزان
- تنش عضلانی
- ضربان قلب
نمونه‌هایی از علائم رفتاری:
- اجتناب از فعالیت‌های اجتماعی و عملیاتی
- ترک و فرار از موقعیت‌های جدید
- استفاده از رفتارهای که مانع از نزدیکی دیگران به شما می‌شود
نحوه تشخیص اختلال اضطراب اجتماعی
اختلال اضطراب اجتماعی به عنوان یک بیماری روانی قابل تشخیص در ویرایش پنجم راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-V) شناخته شده است. همچنین به عنوان یک بیماری در طبقه‌بندی آماری بین‌المللی بیماری‌ها و مشکلات مربوط به سلامت (ICD-10) طبقه‌بندی گردید. (ICD-10) توسط سازمان بهداشت جهانی (WHO) منتشر شده است.
برای تشخیص این بیماری نیاز به یک متخصص روان مراجعه کنید. آن‌ها از طریق سوالات مختلف متوجه می‌شوند که مبتلا به این بیماری هستید یا نه.
برای اینکه متخصص روان تشخیص دهد که شما مبتلا به این بیماری هستید باید میزان ترس‌تان آنقدر زیاد باشد که مانع انجام کارهای روزمره، تکالیف مدرسه، کار کردن و روابط‌تان شود.
درمان اختلال اضطراب اجتماعی
برای درمان اختلال اضطراب اجتماعی از دارو و درمان شناختی رفتاری استفاده می‌شود. اغلب از این دو نوع درمان همزمان برای تاثیرگذاری بیشتر استفاده می‌گردد. علاوه بر روش درمان شناختی و رفتاری، انواع دیگری از روش‌های روان درمانی وجود دارد که ممکن است به صورت فردی یا گروهی استفاده شود.
داروهای مورد استفاده برای درمان Social anxiety disorder:
- بنزودیازپین‌ها
- مسدود کننده‌های بتا
- مهارکننده‌های مونوآمین اکسیداز (MAOIs)
- مهارکننده های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین- نوراپی‌نفرین (SNRIs)
گفتار درمانی‌های مورد استفاده برای درمان Social anxiety disorder:
- درمان شناختی رفتاری (CBT)
- روان درمانی
- درمان بین فردی (IPT)
- رفتار درمانی عاطفی منطقی (REBT)
- درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT)
برخی از افراد از درمان‌های جایگزین مانند مکمل‌های غذایی یا هیپنوتیزم استفاده می‌کنند. اصلاح سوگیری شناختی نیز یک روش موثر برای درمان این اختلال روانی است.
استراتژی‌های خودیاری
استراتژی‌های خودیاری (Self-help strategies) یک روش دیگر است که به عنوان درمان مکمل می‌توانید از آن استفاده کنید. این روش بیشتر برای تسکین علائم خفیف مفید است. نمونه‌هایی از استراتژی‌های خودیاری به شرح زیر است:
- تکنیک‌های آرام‌سازی، مانند تنفس عمیق، تصویرسازی هدایت‌شده، تمرین اتوژنیک و آرام‌سازی پیشرونده عضلانی
- یافتن افکار منفی و جایگزین کردن آن‌ها با افکار مفیدتر
- به تدریج خود را در موقعیت‌های که از آن می‌ترسید قرار دهید
- رایحه درمانی
- کتاب های خودآموز
- خودمراقبتی سالم مانند تغذیه مناسب، ورزش و خواب کافی
به این نکته توجه کنید که استراتژی‌های خودیاری هرگز جایگزین درمان‌های سنتی نمی‌شود. اما به شما کمک می‌کند تا علائم خود را کنترل کنید.
بخوانید: “اختلالات اضطرابی چیست؟”
کار و مدرسه
افراد مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی برای حضور در مدرسه محل کار خود ممکن است دچار مشکل شوند. رفتن به یک مکان جدید، یافتن دوست، ارائه سخنرانی، غذا خوردن با دیگران و سایر فعالیت‌ها در مدرسه و محل کار از جمله محرک‌های هستند که افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی آن را تجربه می‌کنند.
اگر شما مبتلا به این اختلال روانی هستید، بهتر است در نزدیکی محل کار یا دانشگاه زندگی کنید. این موضوع باعث کاهش اضطراب می‌شود. اگر فرزندتان با این اختلال دست و پنجه نرم می‌کند، حتما با معلمش در مورد نوع رفتار با فرزندتان صحبت کنید.
اگر نمی‌دانید چگونه با این مشکلات روبرو شوید، پیشنهاد ما به شما استفاده از مشاوره روانشناسان است.
مهارت‌های اجتماعی
بهبود مهارت‌های اجتماعی یکی از اجزای مهم درمان اختلال اضطراب اجتماعی است. افراد مبتلا به این اختلال روانی اغلب در بخش‌های مختلف مهارت‌های اجتماعی مشکل دارند. دلیل اصلی این موضوع این است که آن‌ها فرصتی برای تمرین کردن نداشته‌اند.
برای بهبود مهارت‌های اجتماعی در گام اول بهتر است نحوه شروع صحبت یا درک زبان بدن را بیاموزید. با یادگیری این دو مورد راحت‌تر می‌توانید با دیگران ارتباط برقرار کنید.
بیماری اختلال اضطراب اجتماعی
اگر به تازگی متوجه شدید که دچار اختلال اضطراب اجتماعی هستید، نگران نباشید. ابتدا نفس عمیق بکشید. اولین بار که متوجه شدید دچار SAD هستید، ممکن است ترسناک باشد. اما شما باید به این موضوع توجه کنید که تشخیص بیماری اولین گام برای بهبود وضعیت شما است. احتمالا دارو، روان درمانی یا ترکیبی از هر دو برای درمان بیماری شما توسط پزشک تجویز شود. همچنین اگر به مدرسه می‌روید، لازم است که در مورد بیماری خود با مشاور صحبت کنید.
زندگی با اختلال اضطراب اجتماعی
اولین کار بعد از تشخیص بیماری‌تان این است که درمان پزشکی دریافت کنید. سپس باید بیاموزید که چگونه با SAD در زندگی روزمره مقابله کنید. از جمله کارهای که می‌توانید انجام دهید می‌توان به تمرینات تمدد اعصاب، خواب کافی و داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل اشاره کرد.
مهم است که از موقعیت‌های که باعث ایجاد اضطراب می‌شود، دوری نکنید. اگر چه این کار ممکن است در کوتاه مدت اضطراب شما را کاهش دهد، اما در دراز مدت اوضاع روانی شما را بدتر می‌کند. اگر احساس اضطراب می‌کنند، بهتر است به خود یادآوری کنید که شما توانایی عبور از این موقعیت‌ها را دارید. باید بدانید اضطراب شما معمولا کوتاه مدت است و بدترین ترس‌هایتان به احتمال بسیار زیاد هیچگاه اتفاق نمی‌افتد.
به یاد داشته باشید که احساس اضطراب و عصبی بودن نشانه ضعف یا حقارت نیست. SAD جزء آن دسته از بیماری‌های است که نیاز به توجه دارد. اگر درمان نشوید، ممکن است منجر به سایر مشکلات سلامتی مانند سوء مصرف مواد یا افسردگی شوید. با این حال، با درمان مناسب و مراقبت مداوم، کیفیت زندگی شما بهبود می‌یابد.
سخن آخر
اگر چه ممکن است روند درمانی ترسناک باشد، اما باید بدانید یافتن روش درمانی می‌تواند اولین گام برای کاهش تاثیر آن بر زندگی باشد. اشکالی ندارد که از برداشتن اولین قدم ترس داشته باشید، یک نفس عمیق بکشید و بدانید که تصمیم درستی می‌گیرید.
