اگر فرزند نوجوان شما در توجه کردن، یک جا نشستن، یا انجام دادن کارهای خانه یا تکالیف مدرسه مشکل دارد، ممکن است این سوال برایتان پیش آید که آیا همه نوجوان‌ها این مشکل را دارند یا اینکه فقط فرزند شما است که در انجام این فعالیت‌های مشکل دارد. باید بدانید این علائم بیش فعالی در نوجوانان است.
بیش‌فعالی چیست؟
بیش فعالی یک بیماری که بر عملکرد و رشد مغز تأثیر می‌گذارد. در نتیجه، افرادی که بیش فعال هستند ممکن است در تمرکز، نشستن، صبر کردن، خوب گوش دادن یا کنترل خود مشکل داشته باشند. تقریباً 2.5 درصد از بزرگسالان و 8.4 درصد از کودکان مبتلا به بیش‌فعالی هستند.
علائم بیش‌فعالی به دو دسته طبقه‌بندی می‌شوند:
- علائم بی‌توجهی
- علائم بیش فعالی و تکانشگری
این مقاله به بررسی علائم بیش فعالی در نوجوانان و همچنین معیارهای تشخیصی سه نوع مختلف این بیماری می‌پردازد.
علائم بی‌توجهی
برخی از علائم بی‌توجهی که ممکن است در کودک نوجوان خود با آنها روبرو شوید به شرح زیر است:
- تمایل به شروع کارهایی مانند کارهای خانه، فعالیت‌ها یا تکالیف مدرسه و ناتمام گذاشتن آنها
- مشکل در کارهایی که نیاز به توجه مداوم دارند، مانند جلسات طولانی کلاس درس، تست‌های طولانی یا تکالیف خانه، یا مکالمات طولانی مدت
- توجه ضعیف به جزئیات
- اشتباهات و بی‌دقتی در تکالیف مدرسه
- تمایل به منحرف شدن به راحتی توسط افکار نامرتبط
- اجتناب از کارهایی که نیاز به تمرکز طولانی مدت و تلاش ذهنی دارند
- عدم توجه زمانی که مستقیماً با او صحبت می‌شود
- مشکل در انجام دستورالعمل‌ها، و نیاز به یادآوری مداوم برای انجام کارها
- مهارت‌های ضعیف در سازماندهی و مدیریت زمان، که این مشکل می‌تواند منجر به از دست دادن مهلت زمانی برای انجام کارها شود.
- دشواری در انجام کارهای متوالی و مرتب کردن وسایل
- تمایل به گم کردن یا جا انداختن وسایلی مانند کتاب، وسایل مدرسه، عینک و تلفن همراه
- مشکل در به خاطر سپردن کارها، وظایف، مسولیت‌ها و قرارها
علائم بیش فعالی و تکانشگری
برخی از علائم بیش فعالی و تکانشگری که یک نوجوان مبتلا به بیش‌فعالی ممکن است نشان دهد به شرح زیر است:
- اغلب احساس بی‌قراری می‌کند
- به طور مداوم در حال حرکت، گویی که توسط یک موتور در حال هدایت است
- هنگامی که می‌نشیند مدام احساس بی‌قراری می‌کند
- در کلاس درس به جای نشستن مدام می‌ایستد، راه می‌رود یا قدم می‌زند
- ناتوانی در کار یا شرکت در سرگرمی‌ها یا فعالیت‌های بی سر و صدا
- مدام حرف زدن
- قطع حرف دیگران که در حال صحبت هستند، جملاتشان را تمام می‌کنند، یا قبل از اینکه زمان پاسخ دادن به سؤالات باشد پاسخ می‌دهند
- بی‌حوصلگی و مشکل در ایستادن در صف یا انتظار برای رسیدن نوبتشان
- دخالت در گفتگوها، فعالیت‌ها یا بازی‌های دیگران
تفاوت علائم بیش‌فعالی در دوران کودکی و نوجوانی
بیش‌فعالی یک اختلال رشدی است، به این معنی که کودکان از سنین بسیار پایین به آن مبتلا می‌شود. اگر مشکوک هستید که فرزند نوجوان شما به بیش‌فعالی مبتلا یا نه، بهتر است به گذشته نگاه کنید و علائم و رفتارهاری که او در کودکی داشته را بررسی کنید.
با این حال، علائم بیش‌فعالی ممکن است در طول زمان با بزرگتر شدن کودک تغییر کند. به عنوان مثال، علائم بیش فعالی و تکانشگری اغلب در کودکان خردسال بارزتر، اما ممکن است با بزرگ شدن کودک شدت آنها کمتر شود. به عنوان مثال، فرزند نوجوان شما ممکن است دیگر دائماً در حال دویدن و بالا رفتن از وسایل نباشد، اما ممکن است همچنان شدیدا بی‌قرار باشد.
از سوی دیگر، علائم بی توجهی در نوجوانان آشکارتر است، زیرا آنها با تکالیف مدرسه سخت‌تری مواجه می‌شوند. این علائم می‌تواند بر عملکرد تحصیلی، روابط و توانایی آنها برای عملکرد روزانه تأثیر بگذارد.
همچنین ممکن است متوجه شوید که فرزندتان درگیر رفتارهای پرخطر و تکانشی مانند فعالیت جنسی ناایمن و سوء مصرف مواد شده است.
در برخی از نوجوانان، علائم بیش‌فعالی با گذشت زمان کمتر می‌شود. با این حال، در بسیاری از آنها تا بزرگسالی ادامه می‌یابد.
تشخیص بیش فعالی در نوجوانان
اگر مشکوک هستید که فرزند نوجوان شما بیش‌فعالی دارد، باید او را نزد پزشک اطفال، پزشک خانواده یا یک ارائه دهنده مراقبت‌های روانی مانند یک درمانگر یا روانپزشک ببرید.
ارائه دهنده مراقبت‌های روانی با شما و فرزندتان در مورد رفتار، افکار و سلامت آنها صحبت خواهد کرد. آنها ممکن است از شما بخواهند که با افرادی که به طور مکرر با کودک در ارتباط هستند مانند اعضای خانواده یا معلمان نیز صحبت کنند، یا چک لیست‌هایی را به شما بدهند تا پر کنید. آنها ممکن است از شما در مورد سابقه پزشکی کودک بپرسند و آزمایشاتی را انجام دهند که توانایی‌های شناختی کودک شما را بررسی می‌کند.
علاوه بر این، ارائه‌دهنده مراقبت‌های روانی ممکن است یک معاینه بهداشتی برای رد سایر شرایط سلامتی انجام دهند.
ارائه دهنده مراقبت‌های روانی تعیین خواهد کرد که آیا علائم کودک شما با معیارهای ذکر شده برای بیش‌فعالی در راهنمای تشخیصی و آماری مطابقت دارد یا خیر. این کتابچه راهنما که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا منتشر شده است به ارائه‌دهندگان مراقبت‌های روانی کمک می‌کند تا شرایط سلامت روان مانند ADHD را بررسی کنند.
معیارهای تشخیصی بیش فعالی در نوجوانان
اینها معیارهای تشخیصی ذکر شده برای بیش فعالی در نوجوانان که DSM-5 ذکر شده است:
- نوجوان زیر 17 سال سن داشته باشد و شش یا بیشتر نشانه بی توجهی و یا بیش فعالی و تکانشگری را نشان دهد. یا سن نوجوان 17 سال یا بیشتر باشد و پنج یا بیشتر نشانه بی‌توجهی و یا بیش‌فعالی و تکانشگری را نشان دهد.
- علائم پایدار باشند و بیش از شش ماه است که وجود دارند.
- آنها از قبل از 12 سالگی علائم را داشتند.
- آنها علائم را در دو یا چند موقعیت مانند خانه، مدرسه، هنگام انجام فعالیت‌ها یا در محیط‌های اجتماعی هنگام تعامل با دوستان یا اقوام تجربه می‌کنند.
- علائم آنها تواناییشان برای انجام عملکرد روزانه مختل‌کند و بر عملکرد تحصیلی، روابط و کیفیت زندگی آنها تأثیر می‌گذارد.
- علائم ناشی از بیماری روانی دیگری مانند اختلال اضطراب، اختلال خلقی، اختلال شخصیت یا اختلال روانپریشی نباشد.
انواع بیش‌فعالی
بسته به علائم، کودک شما ممکن است یکی از انواع بیش‌فعالی را داشته باشد:
- بیش‌فعالی نوع بی‌توجه: علائم بی‌توجهی در کودک به اندازه‌ای که پزشکان مطمئن شوند که کودک بیش‌فعالی دارد. اما علائم بیش‌فعالی و تکانشگری را در شش ماه گذشته نداشته باشد.
- بیش‌فعالی نوع بیش فعال تکانشی: کودک به اندازه کافی علائم بیش‌فعالی و تکانشگری را برای تایید معیارهای تشخیصی دارد، اما علائم بی توجهی کافی را در شش ماه گذشته ندارد.
- بیش‌فعالی نوع ترکیبی: بیش‌فعالی نوع ترکیبی زمانی است که کودک در شش ماه گذشته هم علائم بی‌توجهی و هم علائم بیش‌فعالی و تکانشگری را داشته باشید.
اگر متوجه شدید که علائم نوجوان شما در طول زمان تغییر کرده است، نوع بیش‌فعالی او نیز ممکن است در طول زمان تغییر کرده باشد.
عوارض
نوجوانان مبتلا به بیش‌فعالی گاهی اوقات دارای سایر شرایط سلامت روان نیز هستند مانند:
- اختلالات اضطرابی
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
- اختلال رفتاری
- افسردگی
- صرع
- اختلالات یادگیری، مانند نارساخوانی یا دیسپراکسی
- اختلال نافرمانی مقابله ای (ODD)
- سندرم تورت
ارائه دهنده مراقبت‌های روانی ممکن است بتوانند این شرایط را، در صورت وجود، همراه با بیش‌فعالی درمان کنند.
سخن آخر
ببیش فعالی در نوجوانان می‌تواند بر روی تکالیف مدرسه و همچنین تعاملات کودک با خانواده و دوستان تأثیر بگذارد. آگاهی از علائم بیش‌فعالی در نوجوانان می‌تواند به شما کمک کند تشخیص دهید که آیا فرزند نوجوان شما ممکن است بیش‌فعالی داشته باشد یا خیر. با تشخیص به موقع می‌توانید اقدامات لازم را برای درمانش را دریافت کنید. درمان می‌تواند به کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی آنها کمک کند.
