اختلالات رشد عصبی (NDs) جز آن دسته از اختلالات روانی هستند که بر نحوه عملکرد مغز تأثیر می‌گذارند و رشد عصبی را تغییر می‌دهند و باعث ایجاد مشکلات در عملکرد اجتماعی، شناختی و عاطفی می‌شوند. شایع‌ترین اختلال رشد عصبی، اختلال طیف اوتیسم (ASD) و اختلال نقص توجه یا بیش فعال (ADHD) است. بسیاری اختلالات رشد عصبی به خوبی شناخته شده یا به طور گسترده مورد مطالعه قرار نگرفته‌اند. اختلال رشد عصبی معمولا در طول مراحل رشد علائم آن شروع می‌شود که همین موضوع باعث شد که بیشتر در کودکان نوپا، کودکان و نوجوانان این اختلال ظاهر شود اما تا بزرگسالی ادامه می‌یابد یا ممکن است تا زمانی که فرد بالغ شود تشخیص داده نشود. مواردی وجود دارد که در آن علائم اختلالات رشد عصبی درکودک شدت بیشتری دارد.
انواع
انواع مختلفی از اختلالات رشد عصبی وجود دارد که در زیر تعدادی از رایج‌ترین آن‌ها را آورده‌ایم:
- اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی (ADHD)
- اختلال طیف اوتیسم (ASD)
- فلج مغزی
- اختلالات ارتباطی
- اختلالات سلوک
- ناتوانی‌های ذهنی
- اختلالات یادگیری
- اختلالات حرکتی رشد عصبی
- جنون جوانی
شیوع
اختلالات رشد عصبی در مردان بیشتر از زنان شیوع دارد. این تفاوت جنسیتی ممکن است به دلیل ژنتیک، بیولوژی و عوامل ریسک باشد. اگرچه اختلالات رشد عصبی، مانند اوتیسم، بیشتر در مردان وجود دارد، اما محققان تشخیص دادند که تفاوت جنسیتی در علائم تاثیری ندارد و در مردان و زنان علائم یکسان است.
ابتلا به سایر بیماری‌های مربوط به روان در افراد مبتلا به اختلالات رشد عصبی بسیار محتمل است. همچنین امکان ابتلا به چند نوع اختلال رشد عصبی در یک فرد بسیار شایع است. در تحقیقاتی که بر روی کودکان بین 7 تا 12 ساله انجام شد، مشخص گردید که احتمال مبتلا به اختلالات روان‌پزشکی دیگر یا چندین نوع اختلال رشد عصبی در کودکانی که به اختلالات رشد عصبی مبتلا بودند، بالا است. در این مطالعه 407 دختر و پسر شرکت داشتند. پس از مصاحبه با والدین مشخص شد که 55 درصد از کودکان حداقل یک نوع اختلال رشد عصبی دارند.
از 181 شرکت‌کننده مبتلا به اختلال بیش فعالی، تقریباً 40 درصد بیماری دیگری نداشتند، 26 درصد اختلال اضطراب داشتند. در حالی که بقیه مبتلا به سایر بیماری‌های مربوط به روان بودند. از این بین تنها 18 کودک مبتلا به اوتیسم بودند و همچنین، 36 درصد نیز دارای بیش فعالی، 44 درصد اختلال تیک (TD)، 36 درصد اختلال اضطراب، و بقیه دارای انواع شرایط دیگر بدون بیماری همراه بودند. اگرچه تعداد پسران مبتلا به اختلالات رشد عصبی بیشتر بود اما تعداد دختران مبتلا به اختلالات رشد عصبی که یک اختلال دیگر نیز داشتند، بیشتر بود. این مطالعه محدودیت‌های خود را دارد. یکی از بزرگترین محدودیت‌ها این بود که تنها معیار ارزیابی، مصاحبه‌های والدین بود که تنها شامل یک مصاحبه بود.
علائم
علائم اختلالات رشد عصبی بستگی به نوع اختلال دارد. اما در تمامی اختلالات رشد عصبی موارد زیر دچار مشکل می‌شوند:
- حافظه
- زبان
- رفتار و اخلاق
- مهارت‌های حرکتی
- یادگیری
- سخن، گفتار
- مهارت‌های اجتماعی
- احساسات
این آسیب‌ها باید بر توانایی‌های اجتماعی تأثیر بگذارد و عملکرد درون جامعه را محدود کند که به عنوان علائم اختلالات رشد عصبی محسوب شود.
علل
علت دقیقی برای ایجاد اختلال رشد عصبی وجود ندارد. دلایل مختلفی برای شروع ND وجود دارد. در تحقیقاتی که در این زمینه انجام شده است، بیولوژیک و محیط زیست جزء رایج‌ترین علائم بود. ژنتیک و هورمون‌ها می‌توانند توسط عوامل خطر مانند استرس، بیماری یا تروما ایجاد شوند.
اپی ژنتیک یک عامل مهم در ایجاد شرایطی مانند اختلالات رشد عصبی است. اپی ژنتیک زمانی رخ می‌دهد که محیط و رفتار یک فرد بتواند DNA و نحوه عملکرد ژن‌ها در بدنش را تغییر دهد. تجربیات اولیه دوران کودکی، مانند تروما، غفلت، یا محیط‌های سمی، اخیراً به عنوان یک عامل اصلی در ایجاد اختلالات روانی، از جمله NDs شناخته شده است.
تحقیقات همچنین ارتباط بین وقایع قبل از تولد و ایجاد شرایط پزشکی را مشخص کرد. رژیم غذایی مادر می‌تواند بر رشد یک فرد برای ابتلا به بیماری های متابولیک مانند چاقی و دیابت تأثیر بگذارد. محققان بر این باورند که رویدادهای قبل از تولد، مانند رژیم غذایی، می‌تواند تأثیرات مشابهی بر ایجاد اختلالات رشد عصبی داشته باشد.
درمان
گزینه‌های درمانی زیادی برای مبتلایان به اختلالات رشد عصبی وجود ندارد، اما تحقیقات نشان داد برخی از روش‌های درمانی موثر هستند. اگرچه هیچ درمانی برای NDs وجود ندارد، اما روش‌هایی وجود دارد که به مدیریت و مقابله با علائم کمک می‌کند.
رفتار درمانی
درمان‌هایی مانند تحلیل رفتاری کاربردی (ABA)، درمان شناختی-رفتاری (CBT)، گفتار درمانی، و درمان رشدی همگی برای درمان اختلالات رشد عصبی مفید هستند. درمان شناختی رفتاری، روان درمانی، و سایر درمان‌های رفتاری برای بزرگسالان مبتلا به ND مانند بیش فعالی استفاده می‌شود. تحلیل رفتاری کاربردی تأثیر قابل توجهی بر رفتار کودکان مبتلا به ND، به ویژه اوتیسم و بیش فعالی دارد.
تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال
تحریک مغناطیسی جمجمه‌ای مکرر (rTMS) یک درمان تحریک کننده است که معمولاً برای افسردگی استفاده می‌شود، اما آزمایشات نشان داد که این روش درمانی برای درمان اختلالات رشد عصبی نیز موثر است. در مطالعات متعددی که انجام شد، به نظر می‌رسد rTMS هیچ گونه عوارض جانبی شدیدی برای کودکان و نوجوانان مبتلا به NDs نداشته باشد.
درمان rTMS عملکرد و رفتارهای اجتماعی را در برخی از شرکت‌کنندگان مبتلا به اوتیسم بهبود بخشید. همچنین افرادی که مبتلا به اختلالات تیک بودند بعد از دریافت این درمان میزان تیک‌هایشان کاهش یافت. متأسفانه، rTMS در درمان بیش فعالی تاثیر نداشت. در برخی افراد باعث تحریک، بیش فعالی و بی‌توجهی شد. به طور کلی، rTMS این پتانسیل را دارد که یک روش درمانی تایید شده برای انواع اختلالات رشد عصبی باشد.
دارو
گاهی اوقات دارو برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلالات رشد عصبی تجویز می‌شود. مخصوصاً برای بیش فعالی، پزشکان ممکن است دارویی را برای کمک به مدیریت علائمی مانند بی‌قراری، بی‌توجهی، و غیره تجویز کنند. دارو ممکن است شامل محرک‌ها، داروهای ضد افسردگی یا سایر داروهای مناسب برای تقویت باشند.
با این حال، دارو نباید اولین انتخاب در هنگام درمان بیماری‌های ND مانند بیش فعالی و اوتیسم باشد. متخصصان قبل از مصرف دارو، روش‌های درمانی و سایر راهکارها را ارائه می‌دهند. برای اطفال، محققان درمان‌های عصبی رشدی و آموزش والدین را قبل از تجویز دارو در روال‌های درمانی پیشنهاد می‌کنند.
طب رایج و جایگزین (CAM)
تغذیه، ورزش بدنی و فعالیت‌های تفریحی نیز می‌توانند در مدیریت علائم اختلالات رشد عصبی نقش داشته باشند. ایجاد عادات سبک زندگی سالم برای کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال رشد عصبی مهم است. داروهای مکمل و جایگزین (CAM) مانند مکمل‌ها و تمرین‌های ذهن و بدن، طب سوزنی، یوگا و غیره، گزینه‌های دیگری هستند که قبل از تجویز دارو یا همراه با دارو استفاده می‌شود. بزرگسالان مبتلا به اختلالات رشد عصبی بیشتر به دنبال این نوع درمان‌ها هستند.
تأثیر بر خانواده
کودکی که مبتلا به اختلال رشد عصبی هستند باید والدین و عزیزان آن‌ها آموزش ببینند. والدین در اینکه زندگی کودک را راحت‌تر کنند، نقش قابل توجهی دارند. مطالعات مختلف نشان می‌دهد که والدینی که کودکان آن‌ها مبتلا به ND نسبت به آن‌هایی که کودکانشان مشکل ندارند، استرس بیشتری را احساس می‌کنند.
محققان دریافتند که این شکل از استرس می‌تواند تأثیرات منفی بر سلامت روان والدین داشته باشد، که بیشتر این اتفاق در مادران رخ می‌دهد. همچنین به نظر می‌رسد که استرس بیش از حد بر ازدواج نیز تأثیر منفی دارد. این عوامل باعث می‌شوند که والدین برای مدیریت و مقابله با استرس ناشی از مراقبت از کودک مبتلا به ND، مانند روش‌های کاهش استرس ذهن‌آگاهی، مشاوره ازدواج، مدیتیشن و غیره، نیاز به درمان دارند. مطالعات نشان داده‌اند که این درمان در کاهش استرس و تحکیم ازدواج والدین موثر است.
سخن آخر
اختلال‌های مربوط به رشد عصبی جزء آن دسته از بیماری‌های روانی که در طول زندگی فرد باقی می‌مانند و علائم آن می‌تواند بر روی روابط، بهره‌وری، مهارت‌های اجتماعی و ارتباطات چالش برانگیز باشند. این بیماری می‌تواند محدودیت‌هایی برای یک فرد ایجاد کنند و بر توانایی‌های او برای عملکرد در جامعه تأثیر بگذارند.
