مقدمه
از نظر برخی والدین، این ایده که نوشابه می‌تواند منجر به رفتار پرخاشگرانه در کودکان شود، ممکن است کمی دور از ذهن باشد. به هر حال، شاید الان برای شما نیز این سوال پیش آید آیا واقعا ارتباط بین مصرف نوشابه و پرخاشگری در کودکان وجود دارد؟ آیا واقعا یک نوشیدنی می‌تواند باعث شود کودکتان به شخص دیگری حمله فیزیکی کند. بله، مطالعات نشان می‌دهد که ارتباط واضحی بین رفتار پرخاشگرانه و مصرف نوشابه در کودکان وجود دارد. البته نگرانی‌های دیگری نیز در این مورد وجود دارد که باید به آنها توجه کنید. ما در این مقاله به بررسی کلی ارتباط مصرف نوشابه و پرخاشگری در کودکان می‌پردازیم.
مشکلات بهداشتی مربوطه به مصرف نوشابه
ایران یکی از کشورهای که بالاترین میزان مصرف سرانه نوشابه را در سراسر جهان دارد، است. و بسیاری از افرادی که در ایران نوشابه مصرف می‌کنند اطفال هستند. در طول سالیان گذشته بسیار تلاش شد با آموزش والدین در مورد خطرات مرتبط با نوشیدنی‌های شیرین، مصرف نوشابه در کودکان حذف یا کم شود. پزشکان و متخصصان تغذیه به روشنی گفته‌اند که نوشابه کالری خالی برای کودکان فراهم می‌کند و در چاقی کودکان نقش دارد.
دندانپزشکان نیز به والدین توصیه می‌کنند که به کودکان اجازه ندهند نوشابه بنوشند. نوشیدنی‌های قندی برای دندان‌های کودکان ضرر دارد و ممکن است باعث ایجاد حفره‌های در دندان شوند. بیشتر نوشابه‌ها حاوی کافئین نیز هستند. کافئین می‌تواند باعث سردرد، ناراحتی معده، بی حسی و مشکلات خواب در کودکان شود. همچنین با برخی از مشکلات رفتاری و اختلالات سیستم عصبی نیز همراه است. کودکان نسبت به بزرگسالان به کافئین کمتری نیاز دارند. آکادمی اطفال آمریکا مصرف کافئین را برای کودکان در هر سنی مضر و مشکل ساز می‌داند.
مشکلات رفتاری مربوط به نوشابه
اگر مشکلات بهداشتی برای منصرف کردن والدین از دادن نوشابه به کودکان کافی نباشد، مشکلات رفتاری مرتبط با نوشابه ممکن است یک عامل بازدارنده باشد. مطالعه‌ای که در سال 2013 در مجله Pediatrics منتشر شد توضیح می‌دهد که پرخاشگری، گوشه گیری و مشکلات توجه با مصرف نوشابه در کودکان خردسال ارتباط دارد.
محققان در این تحقیق 2929 کودک 5 ساله را در 20 شهر مختلف ایالات متحده ارزیابی کردند. حتی پس از حذف عوامل موثر دیگر مانند افسردگی مادر، زندانی بودن پدر و خشونت خانگی متوجه شدند مصرف نوشابه و پرخاشگری در کودکان با یکدیگر مرتبط هستند. کودکانی که روزانه چهار لیوان یا بیشتر نوشابه می‌نوشند دو برابر بیشتر احتمال دارد که وسایل دیگران را تخریت کنند یا درگیری و حمله فیزیکی با اشخاص داشته باشند.
دلایل احتمالی ارتباط بین مصرف نوشابه و پرخاشگری
مشخص نیست که چرا مصرف نوشابه با مشکلات رفتاری بیشتری همراه است. نوشیدنی‌های غیر الکلی با مواد مختلفی فرآوری شده می‌شوند و در مورد تاثیر بسیاری از این مواد بر روی کودکان تحقیقاتی انجام نشده است. برخی مطالعات آسپارتام را به تحریک پذیری و بنزوات سدیم را مرتبط با علائم بیش فعالی در کودکان می‌دانند.
کافئین همچنین با برخی از مشکلات رفتاری در کودکان ارتباط دارد. بنابراین محققان گمان می‌کنند که محتوای کافئین در این امر نقش دارد. یک بیماری فیزیکی زمینه‌ای، مانند سطح پایین گلوکز خون، نیز می‌تواند رابطه مصرف نوشابه و پرخاشگری در کودکان را توضیح دهد. گلوکز پایین خون ممکن است ممکن است باعث شود کودکان هوس نوشابه کنند. در حالی که پایین بودن گلوکز خون با پرخاشگری و گوشه گیری نیز ارتباط دارد.
خطرات مصرف نوشابه و کودکان بزرگتر
همچنین در مطالعاتی که انجام شده است مشخص گردید بین مشکلات رفتاری و عاطفی در نوجوانان با مصرف نوشابه ارتباط وجود دارد. یک مطالعه در سال 2013 در مجله بین المللی کنترل آسیب و ارتقاء ایمنی انجام شد. این مطالعه توضیح می‌دهد که مصرف نوشابه با پرخاشگری، افسردگی تفکر خودکشی در بزرگسالان مرتبط است.
نوجوانان هرچه بیشتر نوشابه بنوشند احتمال درگیری فیزیکی آنها بیشتر می‌شود. علاوه بر این، آنها بیشتر احساس ناراحتی یا ناامیدی می‌کنند و افکار یا رفتارهای خودکشی را گزارش می‌دهند.
آیا رفتار کودک شما می‌تواند ناشی از مصرف نوشابه باشد؟
اگر کودک شما نوشابه می‌نوشد، ممکن است دلیل پرخاشگری و سایر مسائل مربوط به رفتار منفی او مصرف نوشابه باشد. حذف نوشابه از رژیم غذایی کودک ممکن است باعث بهبود رفتار او شود. علاوه بر رفتار بهتر، قطع مصرف نوشابه مزایای سلامتی دیگری نیز دارد.
علاوه بر اینکه مصرف نوشابه کودک را حذف می‌کنید، باید از مصرف نوشیدنی‌های انرژی‌زا توسط کودک خود نیز جلوگیری کنید. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می‌کند مصرف نوشیدن‌های انرژی‌زا در کودکان را محدود کنید. بسیاری از آنها حاوی محرک‌هایی مانند گوارانا و همچنین مقادیر زیادی کافئین هستند.
اگر کودک شما پرخاشگر است، حذف نوشابه می‌تواند یک گام در یک برنامه جامع مدیریت رفتار باشد. ممکن است کودک شما نیاز به یادگیری مهارت‌های جدیدی مانند کنترل تکانه و حل تعارض نیز داشته باشد. عواقب منفی مصرف نوشابه و رفتار پرخاشگرانه کودک با گذشتن زمان و جبران عوارض آن کاهش می‌یابد. البته در این مدت شما باید برخی از موارد را رعایت کنید.
سیستم‌های پاداش و تعریف و تمجید می‌توانند روش‌های سالمی برای ارتقا رفتار اجتماعی باشند. سیستم‌های اقتصاد ژتونی (Token economy) به ویژه می‌توانند در کاهش رفتارهای تهاجمی موثر باشند.
اگر برای مدیریت پرخاشگری کودک خود بسیار تلاش می‌کنید، یا استراتژی‌های انضباطی شما موثر نیستند، با پزشک کودک خود صحبت کنید. پزشک متخصص اطفال ممکن است آنها را از نظر اختلالات رفتاری یا مشکلات روحی و روانی ارزیابی کنند. و حتی ممکن است شما به یک متخصص ارجاع دهند. متخصص می‌تواند به شما در یافتن موثرترین استراتژی‌های نظم برای مدیریت رفتار فرزندتان کمک کند.
