تست ضریب هوشی چیست؟ 

مقدمه

تست ضریب هوشی ارزشیابی است که طیف وسیعی از توانایی‌های شناختی را اندازه گیری می‌کند. و نمره‌ای که از این آزمون بدست می‌آید به عنوان سنجشی از توانایی‌های فکری و بالقوه فرد در نظر گرفته می‌شود. تست‌ ضریب هوشی از جمله تست‌های روانشناختی است که معمولاً انجام می‌شود.

برای درک معنای واقعی این نمرات، بررسی دقیق نحوه محاسبه این نمرات ضروری است. امروزه بسیاری از آزمون‌ها با مقایسه عملکرد فردی با هنجارها برای گروه سنی فرد استاندارد شده و می‌توان براساس آن یک نمره بدست آورد. در حالی که بسیاری از آزمون‌ها از روش‌های مشابه برای بدست آوردن نمره استفاده می‌کنند. اما توجه به این نکته نیز مهم است که هر آزمون متفاوت و ممکن روش‌های نمره گذاری از یک آزمون به آزمون دیگر یکسان نباشد.

انواع تست‌های ضریب هوشی

تعداد زیادی تست ضریب هوش وجود دارد و محتوای آنها ‌می‌تواند به میزان قابل توجهی متفاوت باشد.

برخی از تست‌های هوشی به شرح زیر هستند:

• سیستم ارزیابی شناختی (Cognitive Assessment System)
• تست ارزیابی کافمن برای کودکان (Kaufman Assessment Battery for Children)
• مقیاس هوش استنفورد-بینه (Stanford-Binet Intelligence Scale)
• آزمون هوش غیرکلامی جهانی (Universal Nonverbal Intelligence Test)
• مقیاس هوش بزرگسالان وکسلر(Wechsler Adult Intelligence Scale)
• مقیاس هوش وکسلر برای کودکان (Wechsler Intelligence Scale for Children)
• آزمون‌های توانایی شناختی وودکاک جنسون (Woodcock-Johnson Tests of Cognitive Abilities)

موارد استفاده از تست هوش

آزمون‌های ضریب هوشی را ‌می‌توان برای اهداف گسترده‎ای از جمله:

• ارزیابی و تعیین سطح آموزشی
• ارزیابی و تشخیص ناتوانی ذهنی
• تحقیقات شناختی
• ارزیابی نامزدهای شغلی
• ارزیابی توانایی‌های شناختی از جمله حافظه، سرعت و تمرکز

آزمون‌های هوش مدرن اغلب بر توانایی‌هایی مانند مهارت‌های ریاضی، حافظه، درک فضایی و توانایی‌های زبانی متمرکز هستند. استعداد دیدن روابط، حل مشکلات و به خاطر سپردن اطلاعات از اجزای مهم هوش است. بنابراین این مهارت‌ها اغلب مهارت‌هایی هستند که آزمون‌های هوش بر آنها متمرکز هستند.

تأثیر نمرات ضریب هوشی

ضریب هوشی شما ‌می‌تواند در زمینه‌های مختلف زندگی شما از جمله مدرسه و محل کار تأثیر بگذارد. نمرات بالا اغلب نشان دهنده موفقیت بالاتر در مدرسه است. در حالی که نمرات پایین ممکن با نوعی  نقص عقلی مرتبط باشد. در ادامه تجزیه و تحلیل تقریبی دامنه‌های مختلف نمره ضریب هوشی آورده شده است. برخی از آزمون‌ها نمرات را متفاوت و با تفسیرهای مختلف از معنای این نمرات ارائه ‌می‌دهند.

این طبقه بندی با توجه به تست هوس وکسلر برای کودکان و بزرگسالان بدست آمده است. نمرات آزمون‌های هوش به طور معمول از آنچه به عنوان توزیع طبیعی شناخته ‌می‌شود پیروی ‌می‌کنند. یک منحنی زنگوله‌ای که در ان اکثر نمرات نزدیک به نمره میانگین قرار دارند. به عنوان مثال، اکثر نمرات (حدود 68 درصد) آزمون‌های تست هوش وکسلر معمولا بین مثبت و منفی 15 امتیاز از میانگین نمره 100 قرار دارند.

این بدان معناست که تقریبا 68 درصد از افرادی که در این آزمون شرکت می‌کنند نمره‌ای بین 85 تا 115 را کسب  ‌می‌نمایند.

نمره ضریب هوشی غیر متعارف

شاید این سوال برایتان پیش آید که نمره ضریب هوشی بسیار بالا یا پایین  چقدر رایج است؟ باید در جواب بگوییم افراد بسیار کمی‌تقریبا 0.2 درصد نمره بیشتر از 145 که نشان دهنده ضریب بسیار بالا است یا کمتر از 55 که نشان دهنده ضریب هوشی بسیار پایین در آزمون کسب می‌کنند.

در بسیاری از موارد، ضریب هوشی که به زیر 70 برسد ضریب هوشی پایین در نظر گرفته ‌می‌شود. در حالی که نمره حدود 140، ضریب هوشی بالا را نشان ‌می‌دهد. در گذشته، نمرات زیر 70 به عنوان نشانگر برای شناسایی ناتوانی‌های ذهنی مورد استفاده قرار ‌می‌گرفت. اما امروزه، نمرات آزمون به تنهایی برای تشخیص ناتوانی ذهنی کافی نیست و متخصصان عواملی مانند سن شروع و مهارت‌های انطباقی را نیز برای تشخیص در نظر ‌می‌گیرند.

نکاتی برای درک نمره ضریب هوشی

برای درک معنای واقعی نمره، درک نحوه طراحی تست‌‌های ضریب هوشی و مقایسه نمرات با سایر موارد ‌می‌تواند مفید باشد. نمره  یک آزمون ضریب هوشی ‌می‌تواند یک مقیاس خود برای مقایسه افراد در یک گروه سنی باشد. در هر آزمون موارد زیر قابل مقایسه است:

• توانایی‌‌های زبانی
• توانایی‌‌های ریاضی
• حافظه
• سرعت پردازش
• توانایی‌‌های استدلال
• پردازش بصری – مکانی

به منظور ارزیابی و تفسیر کافی نمرات آزمون، دانشمندانی که آزمایش‌‌های ضریب هوشی را ایجاد ‌می‌کنند از فرایندی به نام استانداردسازی استفاده ‌می‌کنند. استاندارد شامل اجرای آزمون برای یک نمونه نماینده از کل جمعیت که در نهایت در آزمون شرکت خواهند کرد.

این نمونه اولیه نشان دهنده کل جمعیت تا حد ممکن با دقت انتخاب ‌می‌شود.  و بسیاری از ویژگی و افرادی را که در جمعیت عمومی وجود دارد منعکس ‌می‌کند. این به توسعه‌دهندگان آزمون ضریب هوشی اجازه ‌می‌دهد تا هنجارها یا معیارهایی را تعیین کنند که با استفاده از آنها ‌می‌توان نمرات فردی را مقایسه کرد.

مشکلات احتمالی

تست  ضریب هوشی مشکلاتی نیز دارد. این مشکلات به شرح زیر هستند:

• تبعیض: از آزمون‌‌های ضریب هوشی برای توجیه جنبش‌‌های نژادپرستی و تبعیض علیه گروه‌‌های اقلیت و افراد معلول استفاده شده است.
• اعتبار: همه متخصصان در مورد تعریف استاندارد هوش توافق ندارند. بنابراین همه تست‌‌های ضریب هوشی موارد یکسانی را اندازه‌گیری ن‌‌می‌کنند.
• قابلیت اطمینان: همچنین این سوال وجود دارد که این تست‌‌ها چقدر قابل اعتماد هستند. تست‌‌های ضریب هوشی قابل اطمینان باید نتایج سازگار داشته باشد. هر بار که افراد در آزمون شرکت ‌‌می‌کنند باید نمره تقریبی یکسانی کسب کنند.

بسیاری از عوامل ‌‌می‌توانند بر ضریب هوشی تأثیر بگذارند و نمرات با گذشت زمان تغییر ‌‌می‌کنند. برخی از عواملی که ‌‌می‌توانند بر نمره ضریب هوشی فرد تأثیر بگذارند عبارتند از:

• دسترسی و سوابق آموزشی
• تغذیه
• فرهنگ
• محیط
• به طور کلی شرایط بهداشتی و پزشکی

در حالی که نمرات بالاتر ضریب هوشی با افزایش سلامتی، عملکرد تحصیلی و بهزیستی کلی مرتبط است. اما این نمرات لزوماً موفقیت یک فرد در زندگی را پیش بینی ن‌‌می‌کنند. لازم به یادآوری است که تست‌‌های ضریب هوشی تنها یکی از معیارهای تعیین هوش است.

بسیاری از کارشناسان ‌‌می‌گویند که عناصر مهم دیگر نیز از جمله عوامل اجتماعی و عاطفی در هوش موثر هستند. برخی از کارشناسان حتی ‌‌می‌گویند که مهارت‌‌های اجتماعی و عاطفی هنگام تعیین موفقیت در زندگی بیش از ضریب هوشی اهمیت دارند.

تاریخچه تست ضریب هوشی

آلفرد بینه، روانشناس فرانسوی، اولین فردی بود که آزمون رسمی ‌هوش را توسعه داد و نوعی از آزمون اصلی وی امروزه نیز به عنوان آزمون هوش استنفورد-بینه مورد استفاده قرار ‌‌می‌گیرد. بعداً، روانشناس چارلز اسپیرمن مفهومی از هوش عمومی یا یک توانایی ذهنی عمومی برای بررسی طیف گسترده‌ای از وظایف شناختی ایجاد کرد.

رابرت یرکس روانشناسی است که در طول جنگ جهانی اول از  آزمایشات ضریب هوشی برای  استخدام نیروی نظامی در ارتش ایالات متحده استفاده کرد. در طول دهه 1950، دیوید وکسلر آزمایش‌‌‌های ضریب هوشی را برای استفاده در کودکان و بزرگسالان ایجاد کرد. این تست‌‌‌ها امروزه همچنان محبوب هستند.

نتیجه‌گیری

در حالی که نمرات ضریب هوشی ‌‌می‌تواند اطلاعات مربوط به توانایی‌‌‌های فرد در حوزه‌‌‌های خاص را آشکار کند. اما همچنین لازم به یادآوری است که عوامل دیگر، از جمله مواردی مانند مهارت‌‌‌های انطباقی، هوش هیجانی و عملکرد وظایف  نیز از شاخص‌‌‌های مهم توانایی‌‌‌های فرد هستند.