اختلال دفع در کودکانی که در مکان‌هایی غیر از توالت ادرار یا مدفوع می‌کنند وجود دارد. کودکان مبتلا به این اختلالات معمولاً در سنی که چنین اعمالی معمول نیست این رفتار را نشان می‌دهند. این بیماری در کودکان بین 7 تا 12 سال رایج است.
اختلالات دفع
دو نوع اختلال دفع وجود دارد:
- شب ادراری: یعنی کودک در جایی خارج از توالت ادرار کند.
- انکوپرزیس: در این حالت کودک در مکان‌های نامناسب دور از توالت مدفوع می‌کند.
البته گاهی اوقات کودک به صورت همزمان هر دو مشکل را دارد.
در حالی که برخی از کودکان مبتلا به این اختلال به صورت ارادی این کار را انجام می‌دهند. اما اغلب کودکان در کنترل روده و مثانه خود مشکل دارند.این بدان معنی است که کودکان ممکن است بدون اینکه قصد داشته باشند روی تخت یا لباس خود ادرار یا مدفوع کنند.
این راهنما به بررسی دو نوع اصلی اختلالات دفعی، ویژگی‌های مشترک این بیماری و عوامل مسئول این اختلالات می‌پردازد. برای کمک به غلبه بر اختلالات دفع، روش‌های درمانی ممکن را برای تشویق دفع عادی را ارائه می‌دهیم.
انواع اختلالات دفع
اختلالات دفع به طور کلی در دو بخش شب ادراری و انکوپرزیس طبقه‌بندی می‌شوند.
شب ادراری
این اختلال بیشتر به عنوان شب ادراری شناخته می‌شود. کودکان مبتلا به این بیماری قادر به کنترل ادرار خود نیستند. این معمولاً منجر به انتشار مکرر یا نامنظم ادرار روی تخت آنها یا جاهای دیگر می‌شود.
در خانواده‌های که کودکان خردسال وجود دارد، به ویژه پسر، شب ادراری یک اتفاق رایج است.
حدود 20 درصد از کودکان پنج ساله با این بیماری زندگی می‌کنند. این عدد در کودکان هفت ساله به 5 تا 10 درصد کاهش می‌یابد. با این حال شب ادراری در گروه سنی دوم شایع‌تر است. شب ادراری ممکن است به دو شکل رخ دهد:
- فقط شبانه: ادرار در شب هنگام خواب ترشح می‌شود.
- فقط روزانه: بی‌اختیاری ادرار در ساعات بیداری اتفاق می‌افتد.
با وجود اینکه شب ادراری روزانه در ساعات بیداری اتفاق می‌افتد، اما غیرارادی است. کودک ممکن است در جایی ادرار کند که احساس می‌کند میل شدید دارد در آنجا ادرار کند.
در موارد دیگر، این ادرار در نتیجه فشار بر روی شکم است. هنگامی که کودکان در مکان های عمومی ادرار کردن را به تاخیر می‌اندازند، این ممکن است احتمال خروج غیرارادی آنها را بیشتر کند. همچنین ممکن است هنگام خندیدن ادرار ناخواسته انجام شود.
انکوپرزیس
به عنوان یک معیار، انکوپرزیس در کودکان کمتر از چهار سال رخ می‌دهد. کودکانی که مبتلا به انکوپرزیس در مکان‌های نامناسب مانند لباس زیر مدفوع می‌کنند. این وضعیت ممکن است ارادی یا غیرارادی باشد و یک اتفاق رایج در کودکان پسر است.
حدود 4.1 درصد از کودکان بین پنج تا شش سال در مکان های نامناسب مدفوع می‌کنند. در گروه سنی 11 تا 12 سال این عدد به 1.6 درصد کاهش می‌یابد.
انکوپرزیس معمولا در طول روز اتفاق می‌افتد. این وضعیت ممکن است هم در کودکانی که آموزش توالت را دریافت کرده‌اند و کودکانی که دریافت نکردند، مشاهده شود.
این اختلال به دو صورت مشاهده می‌شود:
- انکوپرزیس مرتبط با یبوست: در این مورد، یبوست باعث سفت شدن مدفوع و دفع دردناک می‌شود. این درد می‌تواند مانع از رفتن کودک به توالت شود و منجر به مشکل بیشتر در رها کردن مدفوع شود. فشار ناشی از مدفوع می‌تواند اعصاب کولون را ضعیف کند. این مشکل می‌تواند باعث نشت مدفوع مایع یا نرم‌تر در اطراف مدفوع شود که هنوز دفع نشده است. همچنین ممکن است کودک کنترل حرکات روده را از دست بدهد.
- بی اختیاری مدفوع غیر احتباسی: زمانی اتفاق می‌افتد که کودک لباس یا سایر وسایل نامناسب خود را بدون علائم یبوست کثیف کند. این کودک در مکان‌ها یا زمان‌های نامناسب اجابت مزاج خواهد داشت.
علائم اختلال دفع
علائم اختلال دفع در هر کدام از حالات متفاوت است. ما در ادامه علائم هر یک را معرفی می‌کنیم.
علائم شب ادراری
- با وجود آموزش توالت رفتن کودک به صورت مکرر شب ادرای دارد. این به عنوان شب ادراری اولیه شناخته می‌شود.
- شب ادراری پس از حداقل شش ماه عدم ادرار در رختخواب رخ دهد. به این حالت شب ادراری ثانویه گفته می‌شود.
- شب ادراری باید حداقل به مدت دو هفته در سه ماه متوالی مکرر باشد.
علائم انکوپرزیس
- نشتی مدفوع یا مدفوع مایع روی لباس زیر
- یبوست
- زور زدن هنگام مدفوع
- مدفوع خشک یا سفت
- اجتناب از حرکات روده
- حوادث انکوپریتی که حداقل برای سه ماه اتفاق می‌افتد
نحوه تشخیص اختلال دفع
در ادامه نحوه تشخیص شب ادراری و انکوپرزیس را توضیح می‌دهیم.
تشخیص شب ادراری
برای تایید یک مورد شب ادراری، سایر اختلالات مشابه باید رد شوند. این شامل شرایط پزشکی مانند عفونت ادراری، دیابت، تشنج، سلول داسی شکل یا اختلال خواب است.
به همین ترتیب، شب ادراری می تواند ناشی از دارو باشد. داروهای SSRI، آنتی سایکوتیک‌ها و دیورتیک‌ها ممکن است باعث بی اختیاری شوند.
هنگامی که این عوامل رد شوند، متخصص اطفال می‌تواند تشخیص دهد که آیا کودک شب ادراری دارد یا خیر. این تشخیص ممکن است با بررسی سابقه پزشکی، یا از طریق معاینات فیزیکی به دست آید.
تشخیص انکوپرزیس
هنگام تشخیص انکوپرزیس، متخصص اطفال ممکن است در مورد سابقه حرکات روده‌ای شدید در کودک بپرسد. همچنین پزشک سوالاتی نیز در مورد آموزش توالت و رژیم غذایی کودک ممکن است بپرسد.
تشخیص دقیق انکوپرزیس ممکن است به معاینه رکتوم نیز نیاز داشته باشد. پزشک ممکن است برای تشخیص نیاز به عکس‌برداری از شکم کودک داشته باشد. برای تعیین اینکه آیا انکوپرزیس وجود دارد، شرایطی مانند تروما یا تومورهای نخاعی، فلج مغزی و بیماری‌های عضله لگن و اسفنکتر مقعد باید گرفته شود.
علل اختلال دفع
در ادامه علل ایجاد اختلال دفع را توضیح می‌دهیم.
علل شب ادراری
هیچ دلیل دقیقی برای شب ادراری وجود ندارد. اما عوامل مختلفی با شب ادراری یا دفع ادرار در مکان‌های نامناسب مرتبط است.
به عنوان مثال، یبوست ممکن است فشار روی مثانه را افزایش دهد و منجر به افزایش میل به ادرار شود. افرادی که عمیق می‌خوابند و به راحتی برانگیخته نمی‌شوند نیز ممکن است در معرض خطر بیشتری برای شب ادراری باشند.
در مواردی که مثانه دچار تاخیر در بلوغ می‌شود، این می تواند ظرفیت آن را برای نگهداری ادرار تحت تاثیر قرار دهد. در فرد مبتلا به اختلال دفع ممکن است سطح وازوپرسین (هورمونی که باعث احتباس آب در کلیه ها می‌شود) کم شده باشد. این موضوع می‌تواند بر شانس نگه داشتن ادرار تأثیر بگذارد.
برخی علل دیگر نیز وجود دارند که احتمال شب ادراری را افزایش می‌دهند. این علل شامل استرس غیرمعمول در کودکان، رشد در یک محیط اجتماعی-اقتصادی پایین، والدین مطلقه، اضافه شدن خواهر یا برادر یا سابقه خانوادگی شب ادراری می‌شود.
علل انکوپرزیس
یبوست یکی از دلایل ایجاد انکوپرزیس است. رژیم غذایی کم فیبر و هیدراتاسیون ضعیف از دیگر دلایل ایجاد این مشکل است. حتی استرس ناشی از تمرینات روی لگن می‌تواند در ایجاد این بیماری نقش داشته باشد.
از دیگر علل دیگر ایجاد انکوپرزیس می‌توان به زمینه اجتماعی-اقتصادی پایین، ترس از استفاده از توالت‌های غیربهداشتی، زندگی در یک منطقه جنگ زده، بستری شدن کودک در بیمارستان به دلیل بیماری دیگر، قلدری و مشکلات رفتاری مانند افسردگی یا اضطراب اجتماعی اشاره کرد. عملکرد ضعیف در مدرسه نیز می‌تواند یک عامل باشد.
درمان اختلال دفع
در ادامه روش‌هایی برای درمان این دو اختلال دفعی را معرفی می‌کنیم:
درمان شب ادراری
درمان‌های غیردارویی و دارویی برای مدیریت این وضعیت وجود دارد.
مدیریت غیردارویی شب ادراری
- روش زنگ و پد: در هنگام خوابیدن کودک باید وسیله‌ای بپوشد. این دستگاه حاوی سنسوری است که هنگام خیس شدن صدا ایجاد می‌کند تا کودک را برای بیدار شدن تحریک کند. روش زنگ و پد قصد دارد جریان را متوقف کند و به جای آن اجازه می‌دهد ادرار در توالت دفع شود.
- آموزش تخت خشک: این گزینه دیگری است که زنگ و پد را با روان درمانی کودک با حمایت والدین ترکیب می‌کند.
- بیداری‌های شبانه: در اینجا کودکان در ساعات منظم در طول شب بیدار می شوند. این در مواردی مفید است که آلارم‌ها برای هشدار دادن به کودک برای استفاده از توالت کار نمی‌کنند. با این حال، این روش درمان می‌تواند منجر به مشکلات خواب در کودک به دلیل اختلال در خواب شود.
- محدود کردن مصرف مایعات: به کودکان مستعد شب ادراری را می‌توان با محدود کردن مصرف مایعات قبل از خواب کمک کرد.
- آموزش مثانه: در این تکنیک به کودکان آموزش داده می‌شود که ادرار خود را برای مدت زمان بیشتری نگه دارند. این برای شب ادراری روزانه و شبانه مفید است.
- درمان انگیزشی: کودک و مراقبانش ممکن است این درمان را برای تقویت روحیه قبل از شروع هر یک از روش های ذکر شده در بالا دریافت کنند.
مدیریت دارویی شب ادراری
به کودکان ممکن است هورمون های ضد ادرار (ADH) مانند دسموپرسین برای مدیریت تولید ادرار داده شود. گزینه‌های دیگر عبارتند از ایمی پرامین که یک داروی ضد افسردگی سه حلقه‌ای که به شل شدن مثانه کمک می‌کند و از دوره‌های ادراری جلوگیری می‌کند. لازم به ذکر است که در اقدامات دارویی در مقایسه با روش زنگ و پد، امکان بازگشت بیماری بیشتر است.
درمان انکوپرزیس
برای مدیریت این وضعیت، متخصص اطفال ممکن است به کودک مبتلا یک ملین، تنقیه یا دارویی برای نرم کردن مدفوع بدهد.
برای جلوگیری از یبوست، والدین می‌توانند رژیم غذایی سالم سرشار از فیبر را به کودک بدهند. همچنین کودکان برای رفع یبوست باید آب بیشتری بنوشند.
والدین همچنین می‌توانند با برنامه‌ریزی زمان دستشویی بعد از غذا به عادات خوب روده کمک کنند. آنها همچنین ممکن است فرزندان خود را برای استفاده از توالت تحسین کنند. این می‌تواند استفاده منظم از توالت را تشویق کند و ممکن است از دفع مدفوع روی لباس جلوگیری کند.
سخن آخر
اختلالات دفع یک اتفاق رایج در کودکان است. اما این مانع از آن نمی‌شود که شما نگران بیماری کودک خود نشوید. با عادات یا درمان‌های صحیح می توان شب ادراری و انکوپرزیس را در کودکان به درستی مدیریت کرد. برای اطمینان از اینکه کودکان مراقبت‌های مناسب را دریافت می‌کنند، نظر متخصص باید در نظر گرفته شود.
مطالب مرتبط: “ترومای بین نسلی (Intergenerational trauma) چیست؟”
