مقدمه
در یک اتاق زرد احساس اضطراب می کنید؟ آیا رنگ آبی باعث آرامش شما می شود؟ مدت‌هاست که هنرمندان و طراحان داخلی خانه‌ها بر این باورند که رنگ‌ها بر احساسات و رفتارهای ما تاثیر میگذارند. پابلو پیکاسو (Pablo Picasso) که یک هنرمند شناخته شده است می گوید: “رنگ‌ها، مانند ویژگی‌ها، از تغییر احساسات پیروی می کنند.”
رنگ‌ها یک ابزار ارتباطی قدرتمند هستند که می توان از آن برای نشان دادن جنبش‌ها استفاده کرد، رنگ‌ها بر خلق و خو و واکنش‌های فیزیولوژیکی بدن نیز تاثیر می گذارد. برخی از رنگ‌ها باعث افزایش فشار خون، افزایش متابولیسم بدن و خستگی چشم می شوند. اگر برای شما نیز این سوال پیش می آید که رنگ‌ها دقیقا چگونه براحساسات و رفتارهای ما تأثیر می گذارد؟ بهتر است این مقاله را مطالعه کنید.
روانشناسی رنگ چیست؟
در سال 1666، سر آیزاک نیوتون (Isaac Newton)، دانشمند انگلیسی کشف کرد که وقتی نور خالص سفید از منشور عبور می کند، به تمام رنگ‌های قابل مشاهده که در جهان وجود دارد تجزیه می شوند.
نیوتن همچنین دریافت که هر رنگ از یک طول موج منفرد تشکیل شده است و دیگر نمی توان آن را به رنگ‌های دیگر تبدیل کرد. براساس آزمایشاتی که انجام شده است برای تشکیل سایر رنگ‌ها که از تجزیه نور سفید بدست نمی آید فقط کافی رنگ‌های مختلف را بایکدیگر ترکیب کنیم. به عنوان مثال، نور قرمز مخلوط با نور زرد رنگ نارنجی ایجاد می کند. بعضی از رنگ‌ها مانند سبز و سرخ آبی وقتی مخلوط می شوند یکدیگر را خنثی می کنند و منجر به نور سفید می شوند. اگر تا به حال نقاشی کرده اید، پس احتمالاً متوجه شده اید که چگونه می توان رنگ‌های خاصی را مخلوط کرد و رنگ‌های دیگری ایجاد کرد.
اندرو الیوت (Andrew Elliot) و مارکوس مایر (Markus Maier) می گویند: “با توجه به تعدد زیاد رنگ، انتظار می رود روانشناسی رنگ یک حوزه بسیار بزرگ باشد.” “با کمال تعجب، تاکنون کارهای نظری یا تجربی کمی در مورد تأثیر رنگ بر عملکرد روانشناختی انجام شده است، و کارهایی که انجام شده است بیشتر ناشی از نگرانی‌های عملی بوده است، نه سخت گیری علمی.”
علی رغم اینکه تحقیقات عمومی در این زمینه انجام نشده است ولی مفهوم روانشناسی رنگ به موضوعی داغ در بازاریابی، هنر، طراحی و سایر حوزه‌ها تبدیل گردیده است. البته یک نکته کلی که در مورد روانشناسی رنگ وجود دارد این است که احساسات شما درباره رنگ‌ها در اغلب اوقات شخصی و ریشه در تجربه یا فرهنگ خود شما دارد.
به عنوان مثال، در حالی که رنگ سفید در بسیاری از کشورهای غربی برای نشان دادن پاکی و برائت از آن استفاده می شود، اما در بسیاری از کشورهای شرقی مانند هند این رنگ به عنوان نماد عزاداری شناخته می شود.
اثرات روانشناختی رنگ
چرا رنگ مانند یک نیروی قدرتمند در زندگی ما است؟ چه تأثیری می تواند بر بدن و روان ما بگذارد؟ در حالی که برداشت از رنگ تا حدودی ذهنی است، برخی از تأثیرات رنگی وجود دارد که معنای جهانی دارند. مثلا رنگ قرمز و طیف‌های رنگی آن مانند نارنجی و زرد به به عنوان یک رنگ گرم در سراسر جهان شناخته می شوند. این رنگ‌های گرم در افراد هم احساس گرما و راحتی ایجاد می کند و هم باعث ایجاد حس خشم و خصومت می گردند. رنگ آبی و طیف‌های رنگی آن مانند بنفش و سبز به عنوان رنگ‌های سرد شناخته می شوند. این رنگ‌ها غالباً باعث آرامش می شوند، همچنین این رنگ‌ها می توانند احساس غم یا بی تفاوتی را در ذهن ایجاد کنند.
مردم چگونه نسبت به رنگ‌های مختلف عکس العمل نشان می دهند؟ برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد تأثیرات احتمالی و یافتن واکنش سایر خوانندگان، ادامه مطلب را مطالعه کنید:
روانشناسی رنگ به عنوان درمان
در برخی از فرهنگ‌های باستانی مانند مصر و چین از رنگ‌ها (کروموتراپی) برای درمان بیماران استفاده می شود (کروموتراپی به عنوان نور درمانی یا رنگ شناسی نیز تعریف می شود). امروزه از رنگ شناسی به عنوان یک درمان جامع یا جایگزین استفاده می شود. در این روش درمانی از رنگ‌ها برای درمان بیماری‌های مختلف استفاده می شود. به عنوان مثال:
- از رنگ قرمز برای تحریک بدن، ذهن و افزایش گردش خون استفاده می گردد
- از رنگ زرد برای تحریک اعصاب و تصفیه بدن استفاده می شود.
- رنگ نارنجی باعث بهبود ریه‌ها و افزایش سطح انرژی می گردد.
- رنگ آبی درد بیماران را تسکین می دهد.
- رنگ نیلی مشکلات پوستی را درمان می کند.
- رنگ های آرام و سرد باعث خواب آرام میشود
تحقیقات مدرن در روانشناسی رنگ
اکثر روانشناسان نسبت به این که رنگ درمانی باعث درمان بیماری می شود تردید دارند. و می گویند که تأثیرات ظاهری رنگ اغلب اغراق آمیز است. همچنین آنها می گویند رنگ‌ها در فرهنگ‌های مختلف نیز معانی مختلفی دارند. بسیاری از تحقیقات که در این زمینه انجام شده نشان می دهد اثرات رنگ برای درمان موقتی است. به عنوان مثال یک اتاق آبی ممکن است در ابتدا احساس آرامش ایجاد کند. اما بعد از مدت کوتاهی اثر آن از بین می رود.
با این حال، تحقیقات موجود نشان داده است که رنگ‌ها می توانند از طریق روش‌های مختلف بر روی درمان افراد تأثیر شگفت آور بگذارند:
یک مطالعه مشخص شده که قرص‌هایی که دارای رنگ گرم هستند نسبت به رنگ‌های خنک در درمان بیماری موثرتر هستند. جالب است که با توجه به آمار، چراغ‌های خیابان به رنگ آبی می توانند منجر به کاهش جرم شوند.
قرمز باعث می شود که مردم با سرعت و نیروی بیشتری واکنش نشان دهند، چیزی که ممکن است در طی فعالیت‌های ورزشی مفید باشد
لباس‌های مشکی به احتمال زیاد تاثیر نامطلوبی در افراد ایجاد می کند همچنین تحقیقات نشان داد که تیم‌های ورزشی دارای لباس مشکی بر روی تماشاچیان تاثیر منفی می گذارند.
تاثیر رنگ ها بر عملکرد
مطالعات نشان داده است که برخی از رنگ‌ها می توانند در عملکرد ما تأثیر داشته باشند. هیچ کس دوست ندارد برای انجام آزمون تستی از جوهر قرمز استفاده کند. همچنین یک مطالعه نشان داده است که دیدن رنگ قرمز قبل از شرکت در یک آزمون تاثیر منفی بر عملکرد فرد دارد.
در حالی که رنگ قرمز اغلب تهدید کننده، برانگیزاننده یا هیجان انگیز توصیف می شود، اما بسیاری از تحقیقات قبلی که در مورد تأثیر رنگ قرمز انجام شده تا حد زیادی بی نتیجه بود.
به عنوان مثال یک آزمایش برای تاثیر رنگ قرمز بر عملکرد دانشجویان در امتحان انجام شد که در آن به 71 دانشجوی یک کالج در ایالات متحده پیش از امتحان سه رنگ سبز، سیاه و قرمز نشان دادند.
دانشجویان که پیش از امتحان در معرض رنگ قرمز قرار گرفته بودند، نمراتشان 20 درصد کمتر از دانشجویانی بود که در معرض رنگ سبز و سیاه قرار گرفته بودند. این مطالعه نشان می دهد که رنگ قرمز بر عملکرد دانشجویان در امتحانات تاثیر منفی دارد.
خرید کالا بر اساس رنگ‌ها
روانشناسی رنگ نشان می دهد که طیف‌های رنگی مختلف می توانند تأثیرات گسترده ای داشته باشند، از تقویت روحیه ما گرفته تا ایجاد اضطراب. اما آیا رنگ محصولات که شما خریده‌اید می تواند ویژگی‌های شخصیتی شما را نشان دهد؟ به عنوان مثال، آیا رنگ اتومبیل خریداری شده شما می تواند نشان ویژگی شخصیتی شما را نشان دهد.
- سفید: همانطور که بسیاری از خوانندگان ما پیشنهاد داده اند، رنگ سفید می تواند احساس شادابی و تمیز بودن ایجاد کند. این رنگ اغلب برای برانگیختن حس جوانی و مدرنیته استفاده می شود.
- سیاه: غالباً رنگ سیاه را به عنوان یک رنگ قدرتمند میدانند. و این ممکن است به دلیل محبوبیت رنگ سیاه برای وسایل نقلیه لوکس باشد. مردم اغلب این رنگ را سکسی، قدرتمند، مرموز و حتی شوم توصیف می کنند.
- نقره‌ای: این سومین رنگ محبوب برای وسایل نقلیه است و با نوآوری و مدرنیته ارتباط دارد. محصولات با تکنولوژی بالا اغلب نقره ای هستند، بنابراین رنگ نقره‌ای اغلب با چیزهای جدید، مدرن و پیشرفته مرتبط است.
- قرمز: آیا قرمز یک رنگ رویا پردازانه است ؟ قرمز رنگ جسورانه و جلب توجه کننده است. بنابراین ترجیح دادن رنگ این اتومبیل‌ها به معنای قدرت، کنش و اعتماد به نفس است.
- آبی: مردم اغلب رنگ آبی را به عنوان رنگ ثبات و ایمنی توصیف می کنند. رانندگی اتومبیل یا SUV آبی ممکن است نشانگر اعتماد و اطمینان شما باشد.
- زرد: رانندگی با یک وسیله نقلیه زرد رنگ ممکن است نشان بدهد که شما معمولا یک فرد خوشحال هستید. و تمایل بیشتر به ریسک کردن دارید.
- خاکستری: کارشناسان معتقدند افرادی که اتومبیل‌های خاکستری رنگ دارند. تمایلی به برجسته شدن ندارند و در عوض چیزهای کمی ظریف تر را ترجیح می دهند.
البته، انتخاب رنگ ما اغلب تحت تأثیر عواملی از جمله قیمت، انتخاب و سایر موارد نیز هست. علاوه بر ان موارد انتخاب رنگ ما به مرور زمان نیز تغییر می کند.مثلا فردی در سنین جوانی رنگ‌های روشن را ترجیح دهد اما با بزرگتر شدن رنگ‌های سنتی تر را ترجیح دهد. شخصیت افراد نقش مهمی در انتخاب رنگ دارد اما گاهی اوقات این موضوع تحت تاثیر سایر عوامل مانند قیمت و در دسترس بودن قرار می گیرد.
به عنوان مثال شاید دلیل اینکه شما خودرو سفید خریده اید آب وهوایی باشد که در آن زندگی می کنید. و هیچ ربطی به جوان پسندی و مدرن بودن این رنگ نداشته باشد. افرادی که در آب و هوای گرم زندگی می کنند معمولاً بجای ماشین های رنگ تیره از ماشین هایی به رنگ روشن را استفاده کنند.
نتیجه مطالعات
علاقه به موضوع روانشناسی رنگ در حال افزایش است، اما تعدادی از سوالات بی پاسخ هنوز باقی مانده است. ارتباطات رنگی چگونه ایجاد می شوند؟ تأثیر این رنگ بر رفتارهای واقعی چقدر قدرتمند است؟
آیا می توان از رنگ برای افزایش بهره وری کارگر یا ایمنی محل کار استفاده کرد؟ چه رنگ‌هایی در رفتار مصرف کننده تأثیر دارد؟ آیا تیپ‌های شخصیتی خاصی رنگ‌های خاصی را ترجیح می دهند؟
زنا اوکانر، عضو هیئت علمی دانشگاه سیدنی استرالیا. پیشنهاد می کند که مردم باید نسبت به بسیاری از ادعاهایی که در مورد روانشناسی رنگ می بینند، محتاط باشند.
اوکانر میگوید “بسیاری از این ادعاها فاقد استدلال هستند. و نقایص اساسی دارند و علاوه بر این چنین ادعاهای معمولا بدون مراجعه به تحقیقات علمی ارائه می گردد.”
سخن پایانی
رنگ می تواند نقش مهمی در انتقال اطلاعات، ایجاد حالات خاص و حتی تأثیر در تصمیم گیری‌های مردم داشته باشد. علاقه ما به رنگ ها در انتخاب های ما در خریدن لباس و اشیا تاثیر زیادی دارد. مردم اغلب اشیا را با رنگ‌هایی انتخاب می کنند که حالت خاص یا احساسات خاصی را برانگیزد. مانند انتخاب رنگ اتومبیل که فرد با انتخاب آن می خواهد اسپرت بودن و مدرن بودن آن را نشان دهد.
