مقدمه
بیشتر افراد ممکن است تاثیر کافئین بر سلامتی و نیاز بدن به این ماده را جدی نگیرند. اما بابد بدانید کافئین یک دارو است، این ماده اغلب در قهوه، چایی و در دوزهای کمتر در شکلات وجود دارد. در حالی که ما با این مواد غذایی رابطه‌ای عاشقانه داریم. اما از میزان کافیئنی که در آنها وجود دارد کاملا بی‌خبریم و حتی اختلاف نظرهایی نیز وجود دارد. تحقیقات در مورد تاثیر کافئین بر سلامتی موارد متناقضی را بیان می‌کند. این تحقیقات به ما کمک می‌کند تا جوانب مثبت و منفی کافئین را بررسی کنیم.
اثرات کافئین بر روی بدن
شما می‌توانید اثرات کافئین را بعد از چند دقیقه مصرف در سیستم بدنی خود احساس کنید. همچنین این اثرات ساعت‌ها در سیستم بدنی شما باقی می‌ماند. عمر تاثیر آن بسته به ویژگی‌های یک فرد می‌تواند دو ساعت تا 12 ساعت باشد. متابولیسم و جذب کافئین از طرق مختلف می‌تواند در بدن تأثیر بگذارد.
اثرات کافئین بر هورمون‌ها
کافئین می‌تواند اثرات چندین هورمون را در بدن تغییر دهد. در ادامه به معرفی این هورمون‌ها می‌پردازیم.
- آدنوزین: آدنوزین هورمونی است که به آرام کردن بدن کمک می‌کند. جذب بیش از حد این هورمون باعث پایین آوردن سطح هوشیاری بدن میشود. کافئین می‌تواند جذب آدنوزین را کنترل کند. این فرآیند می‌تواند در کوتاه مدت احساس هوشیاری را افزایش دهد. اما از طرفی در بلند مدت باعث ایجاد مشکلات در خواب میشود، زیرا آدنوزین با آرام کردن بدن به کیفیت خواب کمک می‌کند.
- آدرنالین: کافئین، آدرنالین را به سیستم بدنتان تزریق می‌کند و باعث افزایش موقت سطح انرژی شما میشود. اما بعد از کاهش سطح آدرنالین شما احساس خستگی و افسردگی می‌کنید. اگر برای خنثی کردن اثرات خستگی و افسردگی کافئین بیشتری مصرف کنید، آخر روزتان را در حالتی آشفته می‌گذرانید و ممکن است شب خود را با عصبانیت و پرخوری تمام کنید.
- کورتیزول: هورمون کورتیزول همان هورمون استرس است. کافئین می‌تواند سطح کورتیزول بدن را افزایش دهد. به همین دلیل می‌تواند منجر به مشکلاتی در سلامتی شود. از افزایش وزن و بدخلقی گرفته تا بیماری‌های قلبی و دیابت.
- دوپامین: کافئین سطح دوپامین را در سیستم شما افزایش میدهد، و به روشی مشابه آمفتامین‌ها عمل می‌کند. این فرآیند می‌تواند در ابتدا احساس خوبی را در شما ایجاد کند. اما بعد از کاهش هورمون دوپامین شما احساس کمبود می‌کنید. این فرآیند می‌تواند باعث ایجاد یک وابستگی جسمی شود.
خواب
کافئین با بیدار نگه داشتن بیش از حد می‌تواند بر مدت زمان خواب شما تاثیر منفی بگذارد. این عملکرد باعث کوتاه شدن زمان خواب، کمتر شدن میزان هوشیاری در طول روز و همچنین بر سلامت کلی بدن آسیب می‌رساند.
کافئین مانند سایر محرک‌های دیگر روی مراحل خواب تاثیر نمی‌گذارد. بنابراین اگر قصد بیدار ماندن را دارید کافئین بهترین انتخاب برای این فرآیند است.
وزن
بسیاری از متخصصان معتقدند که افزایش سطح کورتیزول منجر به میل شدید به چربی و کربوهیدرات‌ها میشود. این میل شدید به کربوهیدرات‌ها باعث ذخیره چربی در بدن و شکم میشود. (چربی که در شکم قرار دارد خطرات بیشتری برای سلامتی نسبت به انواع دیگر چربی دارد.) همچنین، اگر افزایش سطح کورتیزول باعث ایجاد میل شدید به غذاهای مملو از کافئین شود. بدن به چرخه‌ای می‌رود که منجر تاثیرات منفی بر سلامتی و بدتر شدن آن میشود.
همچنین تحقیقات نشان میدهد که کافئین ممکن است. توانایی طعم دادن به طعم‌های شیرین و افزایش میل به موادغذایی شیرین را مختل کند. خبر خوب این است که کافئین می‌تواند متابولیسم بدن را تسریع کند. همچنین، اگر قبل از ورزش کردن مصرف شود، می‌تواند به بدن در شکستن حدود 30٪ چربی کمک کند. (البته برای بهره مند شدن از این مزیت باید ورزش کنید.) بعلاوه، کافئین می‌تواند سطح قند خون را بالا نگه دارد و احساس گرسنگی کمتری در شما ایجاد کند.
بخوانید: “مزایای مدیتیشن و کنترل استرس“
ورزش
یکی از راه‌های تاثیر کافئین بر سلامتی از طریق ورزش است. اما باید به میزان درست و در زمان درست مصرف شود در غیر اینصورت تاثیر عکس خواهد گذاشت. زیرا کافئین سطح کورتیزول و سایر هورمون‌ها به صورت موقتی افزایش میدهد، پس از از بین رفتن کافئین بدن احساس خستگی و افسردگی خفیف تا متوسط می‌کند. احساس خستگی و افسردگی می‌تواند فعالیت بدنی را دشوارتر کند.
اما اگر همانطور که گفته شد به میزان درست و در زمان درست استفاده شود تاثیر مستقیم بر نتیجه‌ی ورزش خواهد گذاشت. مشخص شده است که کافئین در صورت عدم استفاده بیش از حد، باعث افزایش عملکرد بدنی و استقامت بدن میشود. این موضوع همراه با تأثیر چربی سوزی کافئین در هنگام ورزش در واقع می‌تواند تاثیر تمرینات را افزایش دهد و در صورت استفاده در زمان مناسب، فرم بدنی بهتری پیدا کنید.
کافئین و استرس
کافئین و استرس می‌توانند سطح کورتیزول بدن را افزایش دهند. مقادیر زیاد کافئین می‌تواند اثرات منفی بر سلامتی و افزایش طولانی مدت سطح کورتیزول بگذارد. (مانند استرس مزمن) با این حال، مقدار کم تا متوسط کافئین می‌تواند روحیه شما را بالا ببرد و آن را تقویت کند.
معایب و مزایای کافئین
با وجود تاثیرات احتمالی منفی و مثبت کافئین بر سلامتی اما همچنان این ماده می‌تواند دوست شما باشد. به شرطی که آن را در دوزهای کنترل شده مصرف کنید. اما به دلیل خطرات سلامتی و همچنین وابستگی جسمی به این ماده که می‌تواند شما را به مصرف روزی چهار فنجان قهوه یا بیشتر مجبور کند. بنابراین عاقلانه است که مصرف کافئین خود را محدود کنید.
علائم ترک کافئین می‌تواند هوس، سردرد، خستگی و درد عضلانی باشد.
بعد از ساعت 2 بعد از ظهر از مصرف کافئین خودداری کنید. زیرا از آنجا که خواب برای عملکرد بهتر بدن بسیار ضروری است. همچنین کافئین می‌تواند هشت ساعت یا بیشتر در سیستم بدنی شما بماند، مصرف کافئین خود را به قسمت اول روز محدود کنید تا مطمئن شوید که کافئین بر سلامتی و خواب شما مشکلی ایجاد نمی‌کند.
با داشتن فعالیت بدنی از مصرف کافئین لذت ببرید. بهترین روش مصرف کافئین قبل از ورزش کردن است. این ماده باعث افزایش بهتر عملکرد شما میشود. و چون کافئین باعث کنترل استرس میشود شما با مصرف این ماده همراه با ورزش می‌توانید استرس خود را در طول روز کمتر کنید.
راه های مختلف استفاده از کافئین
کافئین یک ماده روانگردان فعال طبیعی و دارای خواص محرک است. مصرف کافئین کاملا رایج است و می‌توان آن را محبوب‌ترین داروی روانگردان طبیعی در جهان نامید. استفاده از کافئین در سرتاسر کره زمین کاملا آزادانه است و به طور قانونی در دسترس عموم قرار دارد.
این ماده در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌های روزمره ما انسان‌ها نیز وجود دارد. همچنین در بسیاری از داروهای گیاهی و شیمیایی نیز یافت میشود. به علاوه، اغلب به عنوان عامل کات (تفکیک عضلات در بدنسازی) در داروهای غیرقانونی، به ویژه محرک‌ها استفاده میشود.
منشا کافئین
کافئین به طور طبیعی در چندین گیاه وجود دارد. بیشتر به دلیل وجود آن در دانه‌های قهوه برای تهیه قهوه، دانه کاکائو برای تهیه شکلات و برگ چای برای تهیه چای شناخته میشود. این ماده همچنین در آجیل کولا که برای طعم دادن به نوشیدنی‌های کولا استفاده می شود نیز وجود دارد. ماده‌های افزودنی کمی وجود دارد تا به عنوان مکمل غذایی سالم بتوان از آنها در نوشیدنی‌های مختلف استفاده کرد.
در غذاها و نوشیدنی‌های روزمره خود از کافئین استفاده کنید
به خوبی جا افتاده است که کافئین در قهوه، نوشیدنی بسیار محبوب بزرگسالان در ایران و جهان وجود دارد. کمتر کسی به استفاده از کافئین در انواع مختلف دیگر نوشیدنی‌ها می پردازد. مانند چای (از جمله چای سبز که اغلب افراد آن را به عنوان جایگزینی سالم برای چای سیاه) و همچنین نوشیدنی‌هایی مانند کولا و انواع دیگر فکر کرده‌اند. نوشابه، نوشیدنی‌های ورزشی و نوشیدنی‌هایی دیگری که به عنوان نوشیدنی سالم به بازار عرضه می‌‌شوند در آنها نیز کافئین وجود دارد.
کافئین همچنین یک ماده غذایی رایج در شکلات و سایر غذاهای حاوی کاکائو است. تحقیقات نشان داده افرادی که به شکلات اعتیاد پیدا میکنند. غالبا به مواد شکلاتی معتاد نشده‌اند بلکه به کافئین موجود در شکلات اعتیاد پیدا کرده‌اند. در حقیقت، تصویر واقعی از طبیعت اعتیادآور شکلات بسیار پیچیده است. زیرا شکلات حاوی ماده اعتیادآور دیگری مانند قند که اعتیاد به قند اکنون به خوبی اثبات شده است.
به عنوان مواد مخدر تفننی از آن استفاده کنید
بین اینکه کافئین به عنوان یک ماده غذایی یا یک ماده مخدر که به صورت تفننی و تفریحی استفاده میشود یک تفاوت جزئی وجود دارد. پدر و مادرها به راحتی در مقابل فرزندان خود قهوه و یا چای می‌نوشند حتی فرزندان نیز به راحتی آنها را می‌نوشند. در حالی که تزریق هروئین یا کشیدن سیگار و کراک در مقابل کودکان می تواند تاثیرات منفی بسیاری بر روی آنها بگذارد و حتی پدر و مادرهای معتاد نیز سعی میکنند این مواد را در مقابل فرزندان خود استفاده نکنند.. اما اکنون بسیاری از نوشیدنی‌ها و داروهای کافئین بالا به صورت قانونی به بازار عرضه می شوند. که می توان از آنها به عنوان مواد مخدر تفننی استفاده کرد. هر چه میزان کافئین بالاتر رود اثر آن بیشتر میشود.
استفاده در داروسازی
کافئین همچنین به عنوان ماده‌ای سازنده در انواع داروها استفاده میشود. بسیاری از مسکن‌ها حاوی کافئین هستند زیرا کافئین اثر آنها را افزایش میدهد. همچنین برای مقابله با اثرات جانبی در انواع دیگر داروها که باعث خواب آلودگی می‌‌شوند نیز استفاده میشود.
استفاده از کافئین در ورزش
پیش از سال 2004، کافئین به عنوان ماده‌ای ممنوع در آژانس جهانی ضد دوپینگ (WADA) شناخته شده بود. در سال 2004، کافئین از لیست ماده‌های ممنوع حذف شد. WADA وجود کافئین را در بسیاری از غذاها و نوشیدنی‌ها و خطر سوء استفاده از آن را در ورزش تأیید کرد. بنابراین، اگرچه استفاده از کافئین منعی ندارد، اما این بخشی از برنامه نظارت WADA است.
