مقدمه
اختلال شخصیت اجتنابی (AVPD) یک الگوی ماندگار رفتار مربوط به پرهیز اجتماعی، احساس عدم کفایت و حساسیت به طرد شدن است که باعث ایجاد مشکلات در موقعیت‌های کاری و روابط می‌شود. این اختلال با کمرویی و حساسیت شدید نسبت به انتقاد دیگران همراه است. و به عنوان یک اختلال شخصیت گروه C یا اختلالات شخصیتی مضطرب و ترسناک شناخته می‌شود.
AVPD غالباً با سایر موارد بهداشت روان مانند اختلالات اضطرابی، به ویژه اختلال اضطراب اجتماعی همراه است. افراد مبتلا به این اختلال الگوی اجتنابی را به دلیل ترس از طرد شدن یا عدم تأیید نشان می دهند، که بسیار دردناک است. حدود 2.5 درصد از جمعیت جهان این اختلال را دارند. و میزان مبتلایان زن و مرد به این اختلال تقریبا یکسان است.
علائم
در زیر لیستی از علائم رایج مرتبط با اختلال شخصیت اجتنابی آورده شده است:
- نیاز دارند مورد پسند باشند
- آنهدونی (عدم لذت از فعالیت‌ها که قبلا لذت بخش بود)
- اضطراب در مورد گفتن یا انجام کار اشتباه
- اضطراب در موقعیت‌های اجتماعی
- اجتناب از درگیری
- از تعامل کاری و روابط عمومی دوری می‌کنند.
- اجتناب از روابط صمیمی یا به اشتراک گذاشتن احساسات صمیمی
- پرهیز از تصمیم گیری
- اجتناب از روابط به دلیل ترس از طرد شدن
- پرهیز از اوضاع و احوال اجتماعی
- به راحتی از انتقاد یا عدم پذیرش صدمه می‌بینید
- خودآگاهی شدید
- عدم برقراری ارتباط اجتماعی
- رفتار ترسناک و پرتنش
- احساس عدم کفایت
- حساسیت بیش از حد به ارزیابی منفی
- عدم ابراز وجود
- عدم اعتماد به دیگران
- عزت نفس پایین
- برداشت غلط از موقعیت‌های خنثی به عنوان منفی
- هیچ دوست صمیمی ندارند
- ایزوله سازی شخصی
- بازداری اجتماعی
- حاضر نیستید ریسک کنید یا چیزهای جدید را امتحان کنید
- خود را از نظر اجتماعی ناتوان یا فرومایه می بیند
- هوشیار در مورد علائم عدم پذیرش یا رد شدن
تشخیص
اختلال شخصیت اجتنابی را فقط یک متخصص بهداشت روان آموزش دیده می‌تواند بر اساس معیارهای ذکر شده در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی DSM-5 تشخیص دهد. در حالی که یک پزشک خانواده می‌تواند مشکوک شود که شما این اختلال را دارید. سپس شما پزشک شما را باید برای تشخیص به یک روانشناس، روانپزشک یا سایر متخصصان بهداشت روان ارجاع دهد. اختلال شخصیت اجتنابی به طور معمول در بزرگسالان نمود پیدا می‌کند، زیرا شخصیت کودکان هنوز در حال رشد است و رفتارهایی مانند کمرویی می‌تواند تجارب طبیعی در دوران کودکی باشد که بعداً رشد می‌کند.
مطابق DSM-5، فرد باید الگویی سازگار از پرهیز از تماس اجتماعی، حساسیت بیش از حد به طرد و انتقاد و احساس ناکافی بودن داشته باشد. حداقل داشتن چهار معیار زیر نشان می‌دهد که فرد دچار این اختلال است:
- اجتناب از فعالیت‌های شغلی شامل ارتباط اجتماعی قابل توجه به دلیل ترس از انتقاد، عدم تأیید یا طرد شدن
- عدم تمایل به صحبت کردن با دیگران در صورتی که مطمئن نباشید آنها شما را دوست دارند
- دوری کردن از روابط صمیمی از ترس تمسخر یا تحقیر شدن
- مشغله انتقاد یا طرد شدن در موقعیت‌های اجتماعی
- پرهیز موقعیت‌های جدید اجتماعی به دلیل احساس عدم کفایت
- احساس اینکه از لحاظ اجتماعی نالایق، ناپسند یا پایین بودن نسبت به دیگران است
- از ترس خجالت کارهای جدید را نمی‌کنند
علل
تصور می‌شود که دلیل ایجاد اختلال شخصیت اجتنابی عوامل ژنتیکی، محیطی، اجتماعی و روانی است. سوءاستفاده عاطفی، انتقاد، تمسخر یا کمبود محبت یا تربیت توسط پدر یا مادر به تنهایی یا پرستار در کودکی در صورت وجود سایر عوامل، ممکن است منجر به ایجاد این اختلال شخصیت شود. عدم پذیرش توسط همسالان نیز به همین ترتیب ممکن است یک عامل ایجاد این اختلال باشد.
غالباً، افراد مبتلا به این اختلال در کودکی بسیار خجالتی هستند و با افزایش سن این کمرویی از بین نمی‌رود. اختلال اضطراب اجتماعی و اختلال شخصیت اجتنابی دارای علائم و ژنتیک مشابه هستند، که AVPD نوع شدیدتر اختلال اظطراب اجتماعی است.
اختلال‌های روانی مرتبط
اختلال شخصیت اجتنابی ممکن است همزمان با دیگر اختلال‌های روانی اتفاق بیفتد و علائم یکدیگر را همپوشانی کنند. از جمله این اختلال‌های روانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال شخصیت وابسته
- اختلال شخصیت مرزی (BPD)
- اختلال استفاده از مواد
- افسردگی
- آگورافوبیا
درمان
اکثر افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی به دنبال درمان نمی‌روند. اگر چنان به روانشناس مراجعه کنند دلیل مراجعه آنها اغلب یک مشکل دیگر است که در زندگی روزمره خود تجربه می‌کنند. معمولا در این مراجعه آن افسردگی و یا اضطراب است و پس از این این مشکل حل می‌شود درمان خود را قطع می‌کنند. درمان اختلال شخصیت اجتنابی مانند سایر اختلالات شخصیتی دشوار است زیرا این یک الگوی رفتاری پایدار است و تشخیص اینکه فرد نیاز به کمک روان درمانی دارد برای فردی که با این اختلال زندگی می‌کند دشوار است.
متأسفانه، آینده افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی که به دنبال درمان نیستند بسیار تاریک است به طور معمول آنها از اجتماع دوری می‌کنند و از اجتناب به عنوان تنها راهکار مقابله‌ای خود استفاده می‌کنند.
وقتی درمان با موفقیت انجام شود، علائم بیماری کاهش می‌یابد و فرد می‌تواند اضطراب خود را کنترل کند. فرد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی احتمالا همیشه تا حدی خجالتی خواهد ماند، اما دوری و پرهیز از صحبت کردن با دیگران بر افکار او مسلط نخواهد بود.
روان درمانی
روان درمانی برای اختلال شخصیت اجتنابی ممکن است شامل درمان شناختی رفتاری (CBT) ، روان درمانی پویایی و طرحواره درمانی باشد. درمان گروهی و مهارت‌های اجتماعی نیز می‌تواند برای درمان این اختلال مفید باشد.
درمان شناختی رفتاری برای یادگیری چگونگی تغییر الگوهای تفکر غیر مفید تمرکز دارد. در حالی که روان درمانی پویایی با هدف آگاهی از چگونگی تأثیر تجارب گذشته، دردها و درگیری‌ها در علائم فعلی انجام می‌شود. طرحواره درمانی برای اختلال شخصیت اجتنابی یک رویکرد تلفیقی است که بر اساس CBT و همچنین بسیاری از تکنیک‌های درمانی دیگر بنا شده است. تمرکز این روش درمانی بر رابطه درمانی بین درمانگر و بیمار با هدف بهبود عملکرد روزمره و کسب بینش برای تغییر بر اساس درک و مهندسی مجدد تجربیات اولیه زندگی است.
یکی از ویژگی‌های اصلی طرحواره درمانی “فرزندپروری مجدد محدود” است که در آن بیمار نیازهای کودکی خود را بیان می‌کند و می‌آموزد صدای والد سالم را در درون خود ایجاد کند.
مفاهیم اصلی طرحواره درمانی
در طرحواره درمانی، بیمار در مورد چهار مفهوم اصلی می‌آموزد:
- چقدر طرحواره‌های ناسازگار الگوهایی هستند که در طول زندگی تکرار می‌شوند. پذیرش و عدم پذیرش، اختلال در استقلال و عملکرد، اختلال در محدودیت‌ها، مسئولیت و استانداردهای بیش از حد، هوشیاری بیش از حد، این الگوها در پنج حوزه گروه بندی می‌شوند.
- چه سبکهای مقابله‌ای در دوران کودکی آموختندبه عنوان مثال، فرار یا مقابله با مشکلات را آموختند.
- چه حالت‌هایی برای کنار آمدن با این حالت استفاده می‌کنند.
- چگونه می توان شیوه‌های درمانی برای سلامت بزرگسالان را ایجاد کرد و نیازهای اصلی آنها عاطفی را برآورده کرد
دارو
اگرچه در حال حاضر هیچ دارویی به طور خاص برای درمان اختلال شخصیت اجتنابی تأیید نشده است . اما اگر فرد مبتلا به سایر اختلالات مرتبط مانند افسردگی یا اضطراب باشد، ممکن است دارو برای کمک به این علائم تجویز شود.
به عنوان مثال، داروهای ضد افسردگی می توانند برای بهبود خلق و خو و آنهدونی، کاهش علائم اضطراب مفید باشند و همچنین ممکن است حساسیت به رد شدن توسط دیگران را کاهش دهند.
کنار آمدن
یکی از اولین مراحل بهبود کیفیت زندگی در افراد مبتلا به اختلال شخصیت اجتنابی شناخت علائم است. با درک علائم خاص خودتان، می‌توانید با درمانگر خود بهتر همکار کنید تا راهکارهایی برای حل آنها پیدا نمائید. دوستان و خانواده خود را نیز درگیر درمان کنید. تا آنها درک بهتری از آنچه شما تجربه می‌کنید و نحوه کمک به شما داشته باشند.
مراقبت از خود نیز ضروری است. از جمله یافتن مهارت های مقابله‌ای سالم که مانع از روی آوردن شما به مواد مخدر یا الکل، سیگار کشیدن، پرخوری یا صدمه به خود می‌شود در حالی که مشکل دیگری نیز دارید.
سخن پایانی
اگر فکر می‌کنید شخصی که می شناسید یا دوستش دارید علائم اختلال شخصیت اجتنابی دارد. مهم است که آن شخص را ترغیب کنید تا از روانشناسان برای درمان کمک بگیرد. بدون درمان حرفه‌ای مانند گفتاردرمانی، بعید به نظر می رسد که علائم و تأثیرات مربوط به آن در روابط بهبود یابد.
