آنتی کولینرژیک چیست؟ 

مقدمه

آنتی کولینرژیک ها دسته‌ای از داروها هستند که برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌ها از آسم گرفته تا عوارض جانبی برخی از داروهای روانپزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این داروها همچنین برای درمان برخی از علائم بیماری پارکینسون استفاده می‌شوند. آنها می‌توانند به کاهش حرکت غیر ارادی عضلات در بدن شما که بخشی از بیماری هستند، کمک ‌کنند. به عنوان مثال، در بیماری پارکینسون، از داروهای ضد کولینرژیک برای کنترل لرزش‌هایی که معمولاً مشخصه این بیماری هستند استفاده می‌شود.

تاریخچه

آنتی کولینرژیک‌ها در اصل از گیاهان حاوی آتروپین مانند شابیزک و  تاتوره گرفته می‌شوند. برای قرن‌های متمادی، مردم گیاهان حاوی آتروپین را می‌سوزاندن و دود آن را استشمام می‌کردند، و به عنوان درمانی برای بیماری‌هایی که مانع مجاری تنفسی می‌شوند استفاده می‌گردید. با این حال، هنگامی که این گیاهان سوزانده شدند، ترکیبات دیگری مانند اسکوپولامین و هیوسسیامین آزاد می‌شدند. این ترکیبات دارای اثرات مست کننده و گاه سمی بودند.

داروهای آنتی کولینرژیک امروزه یک درمان محبوب آسم هستند. آنها در اصل به صورت سیگار یا لوله تنباکو برای درمان دارویی بیماری آسم مصرف می‌شوند. این حالت تفاوت چندانی با روش چند صد ساله استفاده از گیاهان حاوی آتروپین و استنشاق دود برای درمان بیماری‌هایی که در مجاری تنفسی انسداد ایجاد می‌کنند، ندارد.

در قرن نوزدهم، داروهای ضد کولینرژیک به عنوان دارو برای پارکینسون معرفی شدند. آنها اولین شکل درمانی برای این بیماری بودند. همزمان با تولید داروهای موثر دیگر برای این بیماری، مصرف داروهای ضد کولینژیک برای درمان بیماری پارکینسون کاهش یافت. دلیل اصلی این امر عوارض جانبی شدیدی است که این دارو می‌تواند برای افراد مسن ایجاد نمائید.

نحوه کار آنتی کولینرژیک ها

آنتی کولینرژیک‌ها از عملکرد پیام رسان شیمیایی به نام استیل کولین جلوگیری می‌کند. استیل کولین مسئول انتقال سیگنال‌هایی است که بر ارتباطات تاثیر می‌گذارند. این ارتباطات  بین اعصاب و انواع خاصی از عضلات و اندام‌ها در چندین قسمت از بدن شما است. آنتی کولینرژیک ها از اتصال این پیام رسان شیمیایی به گیرنده‌های آن بر روی سلول جلوگیری می‌کنند.

یکی از رایج‌ترین کاربردهای ضد کولینرژیک، درمان آسم است. این دارو باعث آرامش و بزرگ شدن مجاری تنفسی می‌شوند. که این عمل تنفس را آسان می‌کند و باعث کاهش علائم آسم می‌شود.. آنها همچنین برای درمان بیماری‌های مختلف مانند بی اختیاری ادرار و بیماری حرکتی استفاده می‌شوند.

انواع

آنتی کولینرژیک‌ها را می توان به دو دسته گسترده تقسیم کرد. بعضی از داروها در درجه اول آنتی کولینرژیک هستند در حالی که بعضی دیگر برای اهداف پزشکی دیگر استفاده می‌شوند اما می‌توانند اثرات آنتی کولینرژیک نیز ایجاد کنند.

آنتی کولینرژیک های اولیه

انواع مختلفی از داروهای ضد کولینرژیک خالص وجود دارد که همه آنها مانع عملکرد استیل کولین می‎شوند. این نوع داروهای آنتی کولینرژیک را نمی‌توان به طور معمول بدون نسخه خریداری کرد. امکان خرید این دارو فقط با تجویز پزشک ممکن است. داروی دقیق آنتی کولینرژیک که پزشک ممکن است برای شما تجویز کند به بیماری که قصد درمان آن را دارید بستگی دارد:

• کوژنتین (بنزتروپین مزیلات) و آرتان (تری هگزی فنیدیل): برای درمان برخی از علائم بیماری پارکینسون و عوارض جانبی برخی از داروهای روانپزشکی استفاده می‌شود.
•  داریفناسین: برای درمان بی اختیاری ادرار استفاده می‌شود.
• آکلیدینیم بروماید: برای درمان بیماری های تنفسی مانند آسم استفاده می‌شود.
• آتروپین: بیماری‌های چشم مانند یووئیت را درمان می‌کند. این ماده همچنین برای کاهش ترشحات بزاق و مخاط در مجاری تنفسی در حین جراحی استفاده می‌شود.
• دیتروپان (اکسی بوتینین): برای درمان مثانه‌های بیش فعال استفاده می‌شود.

سایر داروهای آنتی کولینرژیک

برخی از داروهای تجویز شده و بدون نسخه نیز دارای خاصیت آنتی کولینرژیک هستند. این بدان معنی است که آنها می‌توانند عملکرد استیل کولین را مسدود کنند، حتی اگر برای آن منظور فرموله نشده باشند. داروهایی که در این گروه قرار می‌گیرند شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای: آمی تریپتیلین، آنافرانیل (کلومیپرامین) و پاملور (نورتریپتیلین)
• آنتی هیستامین‌ها: داروهایی مانند برمفنیرامین، دیفن هیدرامین و فنیرامین
• داروهای ضد سایکوتیک: تورازین (کلرپرومازین)، کلوزاریل (کلوزاپین)، زایپراکسا (اولانازاپین)

بخوانید: “مروری بر درمان افسردگی” 

موارد استفاده

داروهای ضد کولینرژیک وجود دارد که برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله:

• آسم
• اسهال
• دریازدگی
• اختلالات دستگاه گوارش
• علائم خاصی از بیماری پارکینسون
• آلرژی
• مثانه بیش‌ فعال
• بی اختیاری ادرار
• مسمومیت
• اسپاسم عضلات
• بیماری انسداد مزمن ریوی (COPD)
• هایپرهیدروز

از داروهای آنتی کولینرژیک همچنین می‌توان در حین جراحی، برای شل شدن عضلات، کاهش ترشح بزاق و ثابت نگه داشتن ضربان قلب استفاده کرد.

عوارض جانبی

آنتی کولینرژیک ها نسبتاً بی خطر هستند اما برخی از افرادی که دارو مصرف می کنند ممکن است برخی از علائم زیر را تجربه کنند:

• خشکی دهان و چشم
• سردرد
• مشکل ادرار کردن
• یبوست
• اضطراب
• بیخوابی

دانستن این نکته ضروری است که، در صورت لزوم، از مصرف داروهای ضد کولینرژیک در افراد مسن باید اجتناب شود. زیرا عوارض جانبی در افراد مسن به ویژه اثرات شناختی بسیار بیشتر است.

عوارض جانبی شدید

هنگامی که از داروهای آنتی کولینرژیک در دوزهای بالا استفاده می‌شود، فرد ممکن است عوارض جانبی شدیدتری را تجربه کند. برخی از این موارد عبارتند از:

• گرگرفتگی
• کاهش تعریق
• گیجی
• از دست دادن حافظه
• توهم
• تشنج
• اختلال بینایی
• فشار خون بالا
• احتباس ادرار

این عوارض جانبی شدیدتر اغلب نشانه مصرف بیش از حد داروهای آنتی کولینرژیک است. این به عنوان مسمومیت با آنتی کولینرژیک یا سمیت آنتی کولینرژیک شناخته می‌شود و نیاز به فوریت پزشکی دارد. عوارض جانبی شدیدتر در افراد مسن بیشتر دیده می‌شود، به همین دلیل از داروهای آنتی کولینرژیک در افراد مسن با احتیاط استفاده می‌گردد.

برخی تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده طولانی مدت از داروهای آنتی کولینرژیک ممکن است باعث کاهش شناخت شود. یک مطالعه در سال 2018 میزان خطر در افراد مسنی را که از داروهای ضد کولینرژیک برای طولانی مدت برای درمان بیماری‌های خود استفاده کرده‌اند و  زوال عقل و بیماری آلزایمر ارزیابی کرد. نتایج این مطالعه نشان داد که ارتباطی بین کسانی که از آنها برای مدت طولانی استفاده می‌کنند و افزایش خطر ابتلا به زوال عقل  وجود دارد.

موارد احتیاط

در هنگام استفاده از داروهای ضد کولینرژیک باید اقدامات احتیاطی خاصی انجام شود. این اقدامات عبارتند از:

گرم شدن بیش از حد: مهم است که هنگام مصرف داروهای آنتی کولینرژیک بدن خود را هیدراته نگه دارید تا از گرم شدن بدن جلوگیری کنید. به ویژه اگر یکی از عوارض جانبی شما تعریق بدن باشد. وقتی میزان میزان تعریق شما زیاد می‌شود، دمای بدنتان افزایش می‌یابد و احتمال اینکه دچار گرمازدگی شوید بیشتر می‌گردد.

• مصرف بیش از حد: مصرف ترکیبی از چندین داروی آنتی کولینرژیک می‌تواند منجر به مصرف بیش از حد شود. مصرف بیش از حد هر آنتی کولینرژیک می‌تواند کشنده باشد. علائم مصرف بیش از حد شامل گیجی، توهم، ضربان قلب سریع، تب و سرگیجه است.
• مصرف با الکل: مانند تقریباً همه داروها، استفاده از داروهای آنتی کولینرژیک همراه با الکل به شدت دلسرد می شود.
• سایر شرایط پزشکی: افرادی که سایر بیماری‌های خاص را دارند از مصرف از داروهای ضد کولینرژی حذر کنند. قبل از مصرف داروهای ضد کولینرژیک در صورت داشتن هر گونه بیماری جسمی یا روحی با پزشک خود صحبت کنید.
• استفاده با سایر داروها: افرادی که قبلاً داروهای خاص دیگری مصرف می‌کردند نباید داروهای ضد کولینرژیک مصرف کنند. در صورت استفاده از داروهای ضد کولینرژیک، با پزشک یا داروساز خود در مورد هرگونه تداخل بالقوه با سایر داروها مشورت کنید.
• استفاده از داروهای آنتی کولینرژیک متعدد: استفاده از داروهای متعدد با اثرات آنتی کولینرژیک ممکن است منجر به خطر بیشتر عوارض و سمیت در اثر عوارض جانبی جمعی شود. اگر از داروهای بدون نسخه با اثرات آنتی کولینرژیک استفاده می‌کنید بهتر است با پزشک خود در مورد تداخلات بالقوه دارویی صحبت کنید.