بیش فعالی یا اختلال کمبود توجه یک مشکل رشد عصبی که در تمام جهان شیوع دارد و حدود ۴ درصد مردم به آن مبتلا هستند. علائم این اختلال به دو بخش بی‌توجهی و بیش فعالی و تکانشی تقسیم می‌شود. ما در این مقاله به بررسی بیش فعالی در بزرگسالی و نحوه تشخیص آن می‌پردازیم. و چگونگی درمان بیش فعالی در بزرگسالی را توضیح می‌دهیم.
تفاوت بین ADD و ADHD چیست؟
در نسخه‌های قبلی، راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) اختلال ADD را از ADHD متمایز کرد.
اگر فرد فقط علائم بی‌توجهی را داشته باشد مبتلا به ADD است. در حالی که اگر فرد عمدتا علائم بیش فعالی و تکانشی را داشته باشد مبتلا به ADHD است. با این حال بسیاری از افراد به صورت همزمان به هر دو نوع این اختلالات مبتلا هستند، در این حالت پروتکل درمانی یکسان است.
انواع بیش فعالی در بزرگسالان
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ADHD را به سه نوع تقسیم میکند:
- عمدتا بی‌توجه
- به صورت کامل بیش فعال تکانشی
- علائم ترکیبی
معرفی بیش فعالی با علائم عمدتاً بی‌توجه
در بیش فعالی با علائم غالب بی‌توجه فرد باید حداقل شش تا از علائم زیر را داشته باشد:
- مرتکب اشتباهات ناشی از بی‌دقتی یا نادیده گرفتن جزئیات در تکالیف، کار یا سایر فعالیت‌ها شود
- مشکل در حفظ توجه به وظایف
- هنگام صحبت مستقیم با گوش دادن مشکل دارد
- مشکل در انجام دستورالعمل‌ها یا ناتوانی در انجام وظایف
- بی‌سازمانی
- اجتناب یا دوست نداشتن کارهایی که نیاز به «تلاش ذهنی پایدار» دارند.
- از دست دادن چیزها
- حواس پرتی بالا توسط محرک‌ها یا افکار خارجی
- فراموشی کارهای روزانه
توضیح بیش فعالی از نوع تکانشی
در بیش فعالی از نوع تکانشی نیز فرد باید حداقل شش تا از علائم زیر را داشته باشد تا روانپزشکان تشخیص دهند که وی مبتلا به اختلال بیش فعالی است:
- بی‌قراری یا عدم آرامش
- ترک صندلی خود در زمان‌های نامناسب
- دویدن یا کوهنوردی در زمان‌های نامناسب
- ایجاد صدا هنگام کار یا بازی
- حرکت به گونه‌ای که گویی آن‌ها «در حال حرکت» یا «رانندگی موتور» هستند
- بیش از حد حرف زدن
- قبل از اینکه کسی سؤالش را تمام کند، پاسخ‌ها می‌دهند
- دشواری بودن انتظار برای رسیدن نوبتشان
- قطع کردن مکالمات دیگران
اما برای اینکه فرد مبتلا به بیش فعالی نوع ترکیبی باشد باید معیارهای بیش فعالی نوع بی‌توجه و تکانشی را به صورت همزمان داشته باشد.
زمان شروع علائم بیش فعالی
براساس تعریف، اختلالات رشد عصبی در دوران نوزادی یا اوایل کودکی ایجاد می‌شود. براساس راهنمای آماری اختلالات روانی برای اینکه فردی مبتلا به بیش فعالی باشد باید علائمش قبل از ۱۲ سالگی آغاز گردد. با این حال گاهی اوقات ممکن است تا بزرگسالی نیز بیماری فرد مبتلا به بیش فعالی تشخیص داده نشود.
هنگامی که کودک در مدرسه با مشکل مواجه می‌شود، معلمان اغلب توصیه می‌کنند برای تست بیش فعالی به روانپزشک مراجعه کنند. به همین دلیل، کودکانی که مهارت‌های تحصیلی قوی دارند، اما در توجه کردن به مسائل درسی مشکل داشته باشند، ممکن است لازم باشد که تحت نظر قرار بگیرند.
کودکان سفیدپوست بیشتر از کودکان سیاه‌پوست، آسیایی و لاتینکس در معرض ابتلا به بیش فعالی هستند. علاوه بر این، معمولا به علائم دختران که مبتلا به بیش فعالی هستند توجه نمی‌شود و به همین دلیل به پزشک ارجاع داده نمی‌شوند.
اگر بیماری فردی در کودکی تشخیص داده نشود، اما خود فرد متوجه شود که بسیاری از علائم را دارد می‌تواند در بزرگسالی آزمایش بیش فعالی را بدهد.
بررسی و درمان بیش فعالی در بزرگسالی
از آنجایی که بیش فعالی یک بیماری مادام العمر است. به همین دلیل هیچ گاه برای پیگیری و مراجعه به پزشک دیر نیست. روانشناسان، روانپزشکان و سایر متخصصان پزشکی و سلامت روان که در کار خود حرف‌های هستند به می‌توانند به راحتی بیماری فرد مبتلا را تشخیص دهند.
معیارهای ارزیابی روانشناختی زیادی وجود دارد که پزشکان می‌توانند از آن برای تشخیص بیش فعالی در بزرگسالان از آن استفاده کنند. از جمله معیارهای ارزیابی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
آزمون متغیرهای توجه (TOVA): آزمون TOVA یک آزمون کامپیوتری و استاندارد است که توانایی فرد را برای توجه از طریق یک کار دیداری و شنیداری اندازه گیری میکند. نمرات عملکرد فرد را با عملکرد افراد هم سن و هم جنس مبتلا به بیش فعالی و بدون بیش فعالی مقایسه میکند.
مقیاس رتبه‌بندی ADHD بزرگسالان Conners: CAARS یک مقیاس رتبه‌بندی هنجار مرجع است که تعیین میکند آیا فردی در توجه، تکانشگری و بیش‌فعالی مشکل دارد و همچنین اینکه آیا این علائم معیارهای تشخیصی ADHD هستند یا خیر. بیماران یک فرم سوال را تکمیل می‌کنند و شخصی نزدیک به بیمار نیز باید یک فرم ناظر را تکمیل کند.
فهرست رتبه‌بندی رفتار نسخه عملکرد اجرایی- بزرگسالان (BRIEF-A): یک مقیاس رتبه‌بندی هنجار مرجع برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد توانایی فرد در تنظیم تکانه‌ها، تکمیل وظایف، سازمان‌دهی، تمرکز و سایر علائم بیش فعالی است.
مقیاس رتبه‌بندی ADHD بزرگسالان بارکلی BAARS: BAARS علائم مراجعین را از طریق گزارش خود فرد و داده‌های مشاهده‌گر بررسی میکند و سپس مشخص میکند که آیا فرد بیمار هست یا نه.
ارزیاب همچنین اطلاعات دقیقی در مورد تاریخچه بیمار جمع آوری میکند. معمولاً برای جمع آوری اطلاعات از یک مصاحبه تشخیصی، که زمینه را برای اقدامات ارزیابی مورد استفاده فراهم میکند، استفاده می‌شود.
درمان بیش فعالی در بزرگسالی
در مورد درمان بیماری‌های مربوط به سلامت روان، مهم‌ترین نکت‌های که باید پزشکان به آن توجه کنند، نیازهای منحصر به فرد هر بیمار است. برای دریافت بهترین درمان با پزشکتان در مورد نگرانی ها، سؤالات و ترجیحات خود صحبت کنید تا مشخص شود چه رویکرد درمانی برای شما مناسب‌تر است و در مورد گزینه‌های مختلف درمان که در دسترس هست نیز سوال کنید.
به طور معمول، گزینه‌های درمان بیش فعالی برای بزرگسالی شامل دارو، روان درمانی، و مهارت آموزی می‌شود.
دارو
گزینه‌های دارویی برای درمان بیش فعالی در بزرگسالی شامل داروهای محرک (مانند آدرال و ریتالین) و غیر محرک مانند Strattera وGuanfacine می‌شود.
این داروها به تنظیم تکانه‌ها و افزایش تمرکز کمک می‌کنند. برخی داروهای بیش فعالی را باید به صورت روزانه مصرف کنید و برخی از داروهای خاص را نیز باید در روزهای مخصوصی که باید وظایف خاصی که نیاز به تمرکز زیادی دارند، مصرف کنید. در مورد گزینه‌های دارویی برای درمان بیش فعالیتان با پزشک خود مشورت کنید.
روان درمانی
بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی اغلب از روان درمانی مداوم برای پردازش استرس‌های زندگی و توسعه مهارت‌های رفتاری برای مدیریت علائم بهره می‌برند. درمان شناختی-رفتاری، درمان مبتنی بر ذهن آگاهی، و مصاحبه انگیزشی، رویکردهای مبتنی بر شواهد جز روش‌های درمانی که برای درمان بیش فعالی در بزرگسالی ارائه می‌گردد.
حمایت اجتماعی
حمایت مداوم برای رفاه هر فرد ضروری است. اگر یک بزرگسال مبتلا به بیش فعالی در یک رابطه طولانی مدت و متعهدانه باشد، شریک زندگیش می‌تواند با مشورت با یک روانپزشک به همسر خود برای حل چالش-های منحصر به فردی که این بیماری دارد کمک کند.
درمان بیماری‌های همراه
بیش از نیمی از بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی حداقل یک بیماری روانی دیگر نیز دارند. برنامه درمانی خاص به نیازها و تشخیص‌های فرد بستگی دارد. به عنوان مثال، افراد مبتلا به بیش فعالی ممکن است دارای یک اختلال مخل، کنترل تکانه، یا اختلال سلوک، اختلال دوقطبی، اختلال اضطراب، اختلال وسواس فکری-اجباری، افسردگی، اختلال مرتبط با تروما، اختلال مصرف مواد یا اختلال شخصیت باشند.
علاوه بر این، تعداد زیادی از افراد مبتلا به بیش فعالی علائم اختلال طیف اوتیسم یا اختلال یادگیری را دارند.
بزرگسالان مبتلا به بیش فعالی بدون توجه به اینکه در دوران کودکی بیماریشان تشخیص داده شده است یا خیر، می‌توانند از منابع درمانی مختلف استفاده کنند. با پزشک خود در مورد اینکه کدام درمان برای شما بهتر است صحبت کنید.
