مقدمه
اختلال بیش فعالی با کمبود توجه (ADHD) نوعی بیماری است که این روزها افراد درباره آن زیاد بحث می‌کنند. اغلب این اصطلاح را به افرادی نسبت می‌دهند که به طور غیرمعمول شوریده یا آشفته یا اختلال مغزی دارند.
اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه به عنوان یک بیماری پزشکی به راحتی تشخیص داده نمی‌شود. والدین غالباً تلاش خواهند کرد تا بین آنچه که ممکن است ناشیانه و بی توجهی “عادی” تلقی شود و ناتوانی در نشستن و تمرکز واقعی را تشخیص دهند.
گاهی اوقات افرادی که اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه دارند تا اواخر زندگی تشخیص داده نمی‌شود. بعضی از بزرگسالان شاید برایشان تعبجب برانگیز باشد که دلیل فعالیت زیاد و پر جنب و جوش بودنشان در محل کار یا خانه بیش فعالی است.
درباره اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه
علائم اختلال بیش فعالی یا کم توجهی در افراد مختلف متفاوت است. کم توجهی انواع مختلفی دارد بنابراین مهم است که در هنگام بررسی و تشخیص ان دقت شود.
علائم کم توجهی
- با افزایش سن تغییر می‌کند
- بسته به شرایط یا محیطی که فرد در آن قرار دارد، تغییر می‌کند
- بسته به جنسیت فرد متفاوت است
- دامنه شدت، ازخفیف تا شدید
- افزایش شدت در زمان استرس
هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتواند بیش فعالی و اختلالات رفتاری یا یادگیری مشابه را تشخیص دهد و حتی پزشکان آموزش دیده نیز در تشخیص صحیح مشکل دارند.
با این حال مهم است که یک تشخیص دقیق بگیرید تا بتوانید نوع خاصی از کم توجهی را درک کنید. سه ارائه مختلف برای کم توجهی وجود دارد:
- کم توجهی (یا کم دقتی)
- بیش فعالیتی (یا تکانشی)
علائم کم توجهی رسمی
راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM) مربوط به مسائل بهداشت روان است که در ایالات متحده استفاده می‌شود. این راهنمای تشخیصی نه علائم بی توجهی و نه علائم بیش فعالی یا تکانشگری را مشخص می‌کند.
علائم بی توجهی
كودكان و بزرگسالاني كه بي توجه هستند درحفظ تمركز و انجام وظايف معمولی مشكل دارند ومدام وسایل شخصی خودشان را گم می‌کنند. به همین دلیل آنها ممکن است انجام کاری را که به انرژی ذهنی زیادی نیاز دارد به تعویق بیندازند واغلب کارها را به صورت نیمه کاره رها کنند.
افرادی که علائم بیش فعالی بی توجهی دارند به راحتی توسط مناظر و صداهای نامربوط حواس پرت می‌شوند از یک فعالیت به فعالیت دیگر تغییر مکان می‌دهند و به نظر می‌رسد به راحتی خسته می‌شوند. آنها ممکن است فراموشکار و حتی گیج به نظر برسند گویی که در فضای مه آلود هستند یا در دنیای دیگری در ذهن خود زندگی می‌کنند.
درحقیقت این افراد درتمرکز ودقت دچار مشکل هستند این افراد به ظاهر حضور دارند اما به صحبت‌های فرد مقابل گوش نمی‌کنند. سازماندهی و تکمیل وظایف برای این افراد غالباً دشوار است. آنها امکان دارد کارهایی را انجام دهند که ربطی به خودشان ندارد وهمیشه حواسشان پرت است.
لیست علائم DSM توجهی بی توجه
- هنگام اجرای فعالیت‌های مدرسه یا پروژه‌ها در محل کار اشتباهات به ظاهر بی احتیاطی مرتکب می‌شود. توجه دقیق به جزئیات برایشان دشوار است.
- در حفظ توجه به وظایف حتی کارهای سرگرم کننده مشکل دارد.
- به نظر می‌رسد وقتی شخصی مانند یک معلم، دوست، والدین یا رئیس با او صحبت می‌کند گوش نمی‌دهد. ممکن است از پنجره بیرون نگاه کند یا نگاهی به ساعت بیندازد.
- پیروی از دستورالعمل‌ها برایشان مشکل است. انجام یک کار از ابتدا تا انتها چالش برانگیز است. ممکن است انگیزه از بین برود. ردیابی از طرف می‌تواند اتفاق بیفتد.
- در زمانبدی انجام وظایف مشکل دارند. انجام کارها به صورت گام به گام می‌تواند برایشان طاقت فرسا باشد.
- در شروع کارهایی که به انرژی ذهنی نیاز دارند دوری می‌کنند و آنها را به تعویق می‌اندازند.
- مرتباً وسایل شان را گم می‌کنند مانند عینک، تلفن همراه و کیف پول.
علائم بیش فعالی و تکانشگری
بیش فعالی اصطلاحی است که اکثر افراد با شنیدن آن اصطلاح Attention-deficit hyperactivity disorder)) ADHDبه ذهنشان می‌رسد. کودکان و بزرگسالانی که بیش فعال هستند بیش از حد فعالیت بالایی دارند که ممکن است به صورت بیش فعالی جسمی و یا کلامی ظاهر شود.
ممکن است به نظر برسد که آنها دائماً در حال حرکت هستند مانند موتوری که دائما درحال حرکت است. آنها سعی می‌کنند بدنشان را درحالی که حرکت می‌کنند ثابت نگه دارند.
افرادی که بیش فعال هستند اغلب احساس بی قراری می‌کنند. آنها ممکن است بیش از حد صحبت کنند، حرف دیگران را قطع کنند و مکالمه را در انحصار خود داشته باشند و اجازه ندهند دیگران صحبت کنند. ممکن است به نظر برسد که آنها در انجام فعالیت‌های خود غیرمعمولی هستند.
رفتارهای آنها پر جنب و جوش و شدید است. این دشواری در تنظیم سطح فعالیت خود اغلب مشکلات بزرگی را در موقعیت‌های اجتماعی، مدرسه و شغلی ایجاد می‌کند.
لیست علائم DSM سازگار برای بیش فعالی تکانشی
بی حرکت نشستن برای افرادی که پیش فعال هستند بسیار دشوار است. به طور مداوم پاها و دست‌ها را چرخانده و حرکت می‌دهد.
نمی‌توانند ثابت و آرام باشند آنها دائما باید بایستد و حرکت کنند حتی نمی‌توانند برای مدتی جایی آرام بنشینند.
در زمان نامناسب رفتارهای شدید دارند. نوجوانان و بزرگسالانی که این مشکل را دارند ممکن است از نظر جسمی آرام باشند اما بی قراری درونی را تجربه می‌کنند که گاهی دردناک است.
به ندرت در فعالیت‌هایی که نیاز به سکوت دارد شرکت می‌کنند.
اغلب اوقات همیشه در حال حرکت و جنب و جوش هستند دیگران آنها را مانند یک موتور پر قدرت توصیف می‌کنند. این می‌تواند برای والدین کودکان خردسال خسته کننده باشد. هنگامی که این افراد بزرگ می‌شوند دیگران می‌توانند این انرژی را سرکوب یا تحسین کنند.
به طور مداوم صحبت می‌کنند این می‌تواند در مدرسه، محل کار و در محیط‌های اجتماعی مشکل ساز باشد و در ارتباطات ضعیف عمل کنند.
گاهی می‌توانند خودخواه به نظر برسند زیرا به سختی چیزی را می‌بخشند یا قسمت می‌کنند.
صحبت یا فعالیت دیگران را قطع می‌کنند.
دیگر علائم اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه
علائم ADHDمی‌تواند گسترده‌تر باشد بسیاری از کودکان و بزرگسالانی که دچار اختلال بیش فعالی هستند این علائم را تجربه می‌کنند. در حالی که این علائم در طی فرآیند تشخیص در نظر گرفته نمی‌شوند اغلب بر کیفیت زندگی افراد تأثیر می‌گذارد.
افرادی که با اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه زندگی می‌کنند متوجه می‌شوند که این رفتارها با کم توجهی مرتبط هستند. آنها می‌توانند احساس راحتی کنند یا لحظات سرخوشی را تجربه کنند. این می‌تواند در تشخیص بیش فعالی کمک کند و توضیح می‌دهد که چرا آنها احساس می‌کنند متفاوت از دیگران هستند.
تجربیات افراد مبتلا به کم توجهی
در اینجا برخی از تجربیات رایج افراد مبتلا به کم توجهی گزارش دهند:
- آنها وظایف خود را مانند تکالیف شب و پروژه کاری خود را به تعویق می‌اندازد و نمی‌توانند به درستی کارهایشان را انجام دهند.
- آنها اغلب به تلاش نکردن یا مراقبت نکردن تنبیه و سرکوب می‌شوند
- به نظر می‌رسد که آنها در زمینه‌های زندگی که توانایی و استعداد زیادی دارند. مثلا درس‌های دانشگاه را خوب می‌فهمند، در حرفه خود ماهر هستند، در فعالیت‌های ورزشی استعداد دارند اما کم کاری می‌کنند
- آنها می‌توانند روزها و زمان‌های مهم مانند تولد افراد مهم، نوشتن تکالیف مدرسه، زمان رفتن به محل کار یا مدرسه را فراموش کنند
- آنها ممکن است بیش از حد بر روی وظایف مورد علاقه خود تمرکز کنند و این به ضرر فعالیت‌های مهمی مانند خواب و تعاملات اجتماعی باشد
- کم تحمل هستند و حوصله درستی ندارند
- آنها اطلاعات مهم را از دست می‌دهند زیرا برای یک یا دو دقیقه از فضای کلاس یا گفت و گو خارج می‌شود
- آنها ممکن است در خواندن کتاب مشکل داشته باشند حتی اگر به آن علاقمند باشد
- آنها ممکن است جریمه‌های ترافیکی زیادی را برای تخلف رانندگی، پارک اشتباه و سرعت غیر مجاز دریافت کنند
- آنها با مشکلات مالی روبرو هستند حتی اگر دستمزدی بالاتر از حد متوسط دریافت کنند در نهایت به مشکل بر می‌خورند زیرا مدیریت درستی ندارند. هزینه‌های تکانشی و فراموش کردن پرداخت قبوض می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
- عاشق کافئین و مواد انرژی‌زا هستند. آنها علاقه زیادی به خوردن قهوه و مواد انرژی‌زا دارند حتی ممکن است مقداری قهوه یا نوشیدنی‌های انرژی‌زا را با هم مصرف کنند.
- آنها با مدیریت زمان و رسیدن به موقع برای قرارها نا‌منظم و تفاوت هستند
- آنها مشکلات زیادی در خواب دارند. این افراد در زمان مناسب خوابیدن و بیدار شدن به موقع مشکل دارند
- آنها به آنچه را که می‌گویند و انجام می‌دهند اعتماد ندارند
- آنها نگران بسیاری از کارها هستند از جمله کارهایی که ممکن است فراموش کرده باشند انجام دهند.
- آنها بعد از سال‌ها به دلیل عدم تأمین انتظارات خود و دیگران عزت نفس پایینی دارند.
علائم کم توجهی در بزرگسالان
علائم کم توجهی به طور معمول در بزرگسالی تغییر می‌کند. افرادی که در کودکی بیش فعالی داشتند با بزرگ شدن آنها نشانه‌های پیش فعالی توسط دیگران کمتر دیده می‌شوند. با افزایش سن نسبتاً ساکت می‌شوند حتی اگر احساس بی قراری درونی کنند.
علائم کم توجهی معمولاً ثابت می‌مانند. با این حال بزرگسالان به طور معمول بیش از کودکان بر رفتارهای خود کنترل دارند. بزرگسالان می‌توانند زندگی را مدیریت کنند که با علائم پیش فعالی کمتری همراه باشد.
به عنوان مثال بسیاری از افراد مبتلا به بیش فعالی در انتخاب شغلی که نیاز به نشستن طولانی مدت پشت میز نباشد احتیاط می‌کنند. آنها ممکن است در بیمارستان در قسمتی کار کنند که شامل پیاده روی و فعالیت زیاد باشد، یا به یک فروشنده تبدیل شوند که از اتومبیل خود به عنوان دفتر کار استفاده می‌کند. این آزادی برای کودکی پیش فعالی دارد و فقط به مدرسه می‌رود مشکل ساز است بنابراین علائم کم توجهی در دوران کودکی نسبت به علائم بزرگسالان بدتر به نظر می‌رسد.
مثال برای علائم
- كودكان که علائم پیش فعالی با کم توجهی دارند معمولاً مشكلاتي مانند نمره پايين يا مشكلات رفتاری در مدرسه دارند و مدام والدین آنها به مدرسه احضار می‌شوند.
- در بزرگسالان علائم کم توجهی می‌تواند مشکلات گوناگونی مانند از دست دادن شغل، ورشکستگی، مشکلات ازدواج و اعتیاد را به وجود آورد. به همین دلیل مهم است که علائم احتمالی کم توجهی را بشناسید و به دنبال کمک باشید.
- در نسخه پنجم کتاب DSM توضیح می‌دهد که کم توجهی می‌تواند در بزرگسالی با معیارهای زیر تشخیص داده شود:
- علائم کم توجهی از دوران کودکی وجود داشته است. ممکن است از کودکی این بیماری تشخیص داده نشده باشد اما باید شواهدی وجود داشته باشد که نشان دهد قبل از 12 سالگی در توجه و کنترل خود مشکل وجود داشته است.
- در مکان‌ها و موقعیت‌های مختلف مانند خانه، مدرسه یا محل کار با مشکلات و علائم بیش فعالی و کمبود توجه مواجه شوند.
- پیش فعالی بر عملکرد آنها تاثیر می‌گذارد برخی از علائم کیفیت عملکرد اجتماعی، تحصیلی و یا شغلی را کاهش می‌دهد.
- بعضی افراد بیش از پنج مورد علائم دارند درکتاب DSM 18 علائم اختلال بیش فعالی یا کمبود توجه را شناسایی می‌کند نه مورد مربوط به عدم توجه و 9 مورد مربوط به بیش فعالی است. بعد از 17 سالگی اگر پنج مورد از علائم ذکر شده را دارید امکان دارد دچار این اختلال باشید.
- بعضی اوقات علائم کم توجهی در اثر بیماری دیگری مانند اختلال دو قطبی یا اختلال خواب ایجاد می‌شود. قبل از تشخیص دقیق کم توجهی پزشک باید تمام علل احتمالی دیگر را که می‌تواند علائم کم توجهی مانند را نشان دهد رد کند.
علائم کم توجهی در دختران و زنان
زنان و دخترانی که مبتلا به اختلال بیش فعالی با کمبود توجه هستند اغلب به سختی می‌توان آنها را تشخیص داد. تشخیص یک پسر جوان بیش فعال از یک دختر ساکت بسیار آسان‌تر است.
چالش‌های زنان و دختران
- اگر دختری بیش فعال و رفتارهای تکانشگری داشته باشد دیگران ممکن است او را یک پسر بزرگ قلمداد کنند زیرا از نظر جسمی و رفتاری بیش از سایر دختران هم سن و سال خود فعالیت دارد. او همچنین ممکن است بسیار پرحرف باشد و صحبت کردن دیگران را به شدت متوقف کند. به همین دلیل تشخیص او با دختران دیگر دشوار است.
- واکنش دیگران نسبت به پسرانی که علائم اختلال کم‌توجهی با بیش‌فعالی دارند با دختران ممکن است متفاوت باشد علائم کم توجهی در دختران اغلب به شخصیت دختر نسبت داده می‌شود. به عنوان مثال ممکن است یک دختر به عنوان پر حرف تلقی شود.
- یکی از مشکلات دختران که با بیش فعالی تشخیص داده می‌شوند این است که بعضی از افراد فکر می‌کنند که اگر دختری دچار اختلال بیش فعالی با کمبود توجه باشد شرم و حیا ندارد زیرا نمی‌تواند خود را کنترل کند.
- دختران مبتلا به کم توجهی نیز بیشتر از دختران دیگر دچار اختلال در خوردن می‌شوند.
- کم توجهی همچنین می‌تواند در طول زندگی زنان متفاوت به نظر برسد. این هورمون تغییراتی را که زنان در زمان‌های مختلف تجربه می‌کنند بلوغ، بارداری، یائسگی و نوسانات ماهانه هورمون‌ها می‌تواند شدت علائم کم توجهی آنها را افزایش دهد.
- در گذشته زنانی که دچار اختلال بیش فعالی (ADHD) بودند تشخیص داده نمی‌شدند و باعث می‌شود با افزایش سن دچار اضطراب یا افسردگی شوند. به لطف افزایش دانش و تحقیقات در مورد علائم کم توجهی تعداد بیشتری از زنان به درستی تشخیص داده می‌شوند.
جنبه‌های مثبت ADHD
بیش فعالی با کمبود توجه اغلب به عنوان یک اختلال یا مشکل در نظر گرفته می‌شود. اما ممکن است برخی از جنبه‌های مثبت در بروز بیش فعالی وجود داشته باشد خصوصاً در مواردی که به درستی درمان شود. برخی از افراد مبتلا به کم توجهی گزارش می‌دهند:
- آنها انرژی زیادی دارند که می‌تواند به پروژه‌های کاری، ورزشی، سرگرمی و امور خیریه مفید باشند.
- آنها بسیار خلاق هستند بسیاری از کارآفرینان موفق و مشهور مبتلا به اختلال بیش فعالی با کمبود توجه بودند.
- آنها به خاطر تفکر خارج از چارچوب حل کننده مشکلات عالی هستند.
- آنها پرهیجان هستند و شوخ طبعی بسیار خوبی دارند که باعث می‌شود مردم به سمت آنها گرایش پیدا کنند.
- آنها در مورد جهان بسیار کنجکاو هستند و دوست دارند دانستنی‌های بسیاری را کشف کنند.
- به نظر می‌رسد آنها به لطف انرژی زیاد خود، اشتیاق به زندگی و کنجکاوی در مورد دنیای اطرافشان زیادی دارند این افراد سن بیولوژیکی جوانی دارند.
- آنها حساس هستند احساس دیگران را درک می‌کنند ولی شاید نتوانند به آن پاسخ دهند.
- آنها بخشنده، قابل اعتماد و دوست داشتنی هستند و با داشتن یک فرد مناسب می‌تواند به معنای یک رابطه یا دوستی طولانی و شاد باشد.
شرایط همراه
حدود دو سوم کودکان مبتلا به کم توجهی دارای یک یا چند بیماری همزمان هستند. شایع‌ترین آنها مشکلات رفتاری، اضطراب، افسردگی و ناتوانی در یادگیری و زبان است.
شیوع اختلال بیش فعالی با کمبود توجه در بزرگسالان می‌تواند علائم زیادی داشته باشد. این بزرگسالان همچنین ممکن است افسردگی، اختلال دو قطبی، اختلالات مصرف مواد، اختلالات اضطرابی یا اختلالات خوردن را تجربه کنند.
