اختلال کم توجهی یا بیش فعالی در بزرگسالان 

مقدمه

در گذشته تصور می شد که اختلال کم توجهی یا بیش فعالی (ADHD) فقط در کودکان وجود دارد و با بزرگتر شدن کودکان این بیماری در افراد از بین می رود. در حالی که امروزه دانشمندان متوجه شده اند که بیش فعالی نوعی بیماری عصبی است که در طول عمر  افراد از بین نمی رود. علائم ADHD با گذشت زمان تغییر می کند. به عنوان مثال، فعالیت بیش از حد در دوران کودکی ممکن است کاهش یابد، زیرا افراد با بزرگ شدن می آموزند که چگونه انرژی خود را با روش‌های دیگری که سالم‌تر نیز می باشد تخلیه کنند.

البته با وجود اینکه علائم بیماری تغییر می کند ولی هنوز هم این بیماری می تواند عملکرد بزرگسالان را نیز مختل می کند. این بیماری می تواند روابط افراد، سلامتی، کار و امور اقتصادی آنها را تحت تاثیر قرار دهد. خواه شما پدر یا مادری باشید که تصور می کنید فرزندتان مبتلا به بیش فعالی است یا به تازگی در بزرگسالی متوجه شده‌اید که به این بیماری مبتلا شدید باید علائم این بیماری و گزینه‌های درمانی آن را بشناسید.

علائم بیش فعالی

علائم بیش فعالی در کودکان می تواند شامل طیف گسترده‌ای از مشکلات تحصیلی، اجتماعی و رفتاری باشد. کودکان معمولا در انجام وظایف خود مشکل دارند. انجام تکالیف توسط آنها مدت زمان زیادی طول می کشد همچنین این افراد در نشستن در مکانی بدون حرکت مشکل دارند. این علائم رایج بیش فعالی در کودکان است.

اما علائم اختلال کم توجهی یا بیش فعالی در بزرگسالان متفاوت است آنها به راحتی خسته می شوند، این افراد برای انجام هر کاری زمان زیادی صرف می کنند و به نظر می رسد در هنگام مکالمه در گوش دادن مشکل دارند. افرادی که مبتلا به این بیماری می شوند به خاطر رفتارهای که دارند در زندگی خود مشکلات بسیاری دارند. غالبا در مورد رفتارهای که به خاطر این بیماری انجام می دهند مورد قضاوت‌های نادرست قرار می گیرند. به عنوان مثال به خاطر اینکه توانایی نشستن در جلسه را ندارند دیگر کارمندان فکر می کنند آنها بی ادب هستند. یا دانش آموزی که در هنگام درس خواندن اشتباهاتی می کنند، این تصور برای معلمان ایجاد می شود که آنها تنبل هستند و از روی بی انگیزگی درس نمی خوانند.

بزرگسالان و کودکانی که مبتلا به بیش فعالی هستند ممکن است تصور کنند تنبل یا احمق هستند درحالی که اصلا این چنین نیست. درک اختلال کم توجهی به شما کمک می کند تا دیگر احساس شرم و گناه نکنید و نظر منفی در مورد خود نداشته باشید. با درک درست شما می توانید به جای افکار منفی به دنبال یک راه‌حل مناسب برای درمان باشید.

علت بیش فعالی

در حالی که یک مولفه ژنتیکی وجود دارد که علت بیماری بیش فعالی است. محققان سهم این مولفه را بیش از 70 درصد تخمین زده‌اند. حتی بر اساس تحقیقات امکان انتقال این بیماری به نسل بعدی نیز وجود دارد.  البته چندین عامل دیگر نیز وجود دارد که علت این بیماری است که نقش مهمی نیز در ابتلا به این اختلال دارند. قرار گرفتن در معرض سموم خاصی مانند سرب یا داشتن برخی از بیماری مانند منژیت می تواند احتمال ابتلا به ADHD را در افراد افزایش دهد. به علاوه تغذیه نامناسب یا مصرف مواد در دوران بارداری ممکن است در ابتلا به بیش فعالی در کودکان نقش داشته باشد.

چگونگی تشخیص اختلال

در گذشته دو نوع اختلال کم توجهی یا بیش فعالی با نام‌های ADD و ADHD وجود داشته که امروزه دیگر اختلال ADD به عنوان یک اختلال رسمی توسط روانشناسان شناخته نمی شود.  در حال حاضر سه علامت برای تشخیص بیش فعالی یا اختلال کمبود توجه وجود دارد که به شرح زیر است:

• عدم تمرکز در انجام کارها
• فعالیت بیش از حد تکانشی
• ترکیب هر دو این علائم

در گذشته هر کدام از این علائم مربوطه به یک شاخه از اختلال بیش فعالی بود. که در سال 2013 که کتابچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی ویرایش شد این زیر گروه‌ها حذف شدند.

تشخیص بیش فعالی نیز به این سادگی نیست که شما با یک آزمایش خون و پرکردن یک پرسشنامه آنلاین متوجه شوید بیمار هستید یا نه. تشخیص این بیماری نیاز به ارزیابی دقیق دارد. این کار توسط یک متخصص بهداشت روان باید انجام شود. برای ارزیابی بیماری از پرسشنامه، مقیاس رتبه بندی، غربالگری فکری، مصاحبه با اندازگیری میزان توجه و حواس پرتی انجام می شود. گاهی اوقات علت بروز این علائم سایر بیماری‌ها مانند افسردگی، اختلال دو قطبی، اختلالات یادگیری و مشکلات خواب است.

 درمان بیش فعالی

دارو رایج‌ترین راه درمان بیش فعالی است. البته این تنها روش درمانی این اختلال روانی نیست. یک جمله معروف در مورد درمان با دارو وجود دارد که می گوید: “قرص‌ها به افراد مهارت آموزش نمی دهند.” این جمله بدان معنی است که یادگیری روش‌های مناسب برای تخلیه انرژی به افراد بیش فعال کمک می کند کارهای روزمره خود را به راحتی انجام دهند. اکثر از روش‌های درمانی ترکیبی برای درمان بیش فعالی استفاده می شود چون هر روش درمانی تاثیر روش دیگر را افزایش می دهد. به عنوان مثال استفاده از دارو به همراه رفتار درمانی می تواند انجام بسیاری از کارها را برای بیمار راحتتر کند. در ادامه ما روش درمان بیش فعالی را برای شما توضیح می دهیم:

داروها

در حالت کلی دو نوع دارو محرک و غیر محرک برای درمان بیش فعالی وجود دارد که پزشکان با توجه به حالت بیمار تجویز می کنند. داروی محرک باعث کاهش فعالیت و افزایش توجه می شود.داروهای محرک اغلب موثر هستند اما این داروهای یک سری عوارض نیز دارند که برای بیمار خطرناک است.

روان درمانی

مشخص شده است که رفتار درمان شناختی (CBT) برای بیش  فعالی بسیار موثر است. مهارت‌های CBT می تواند به تغییر الگوهای تفکر غیر مولد و شناسایی تغییرات رفتاری کمک کند. این موضوع باعث می شود عملکرد بیمارن بهبود یابد.

تغییر سبک زندگی

روش‌های زیادی وجود دارد که می تواند به افرادی که به بیش فعالی دارند کمک کند تا تاثیرات منفی این بیماری را در زندگی خود به حداقل برسانند. به عنوان مثال اگر محل اقامت و محل کارتان یکجا باشد بهره‌وری‌ شما در کارتان افزایش می یابد. یا می توانید یک لیست از کارهای که باید انجام دهید را تهیه کنید تا زمانی را که صرف کارهای بیهوده می کنید را کاهش دهید. همچنین ورزش منظم نیز در درمان این بیماری بسیار موثر است و برخی از علائم آن را کاهش می دهد. نکته مهم در درمان این بیماری همکاری با درمانگر است چون با این کار می توانید بهترین استراتژی که درمان شما موثر است را بیابید.

چگونگی مواجهه با این بیماری

افراد زمانی که متوجه می شوند این بیماری را دارند واکنش‌های مختلفی از خود نشان می دهد. دانستن اینکه این بیماری چه علائمی دارد و  چطور می توانید زندگی خود را بهترین شکل مدیریت کنید می تواند به شما کمک کند که بهترین واکنش را در برابر این بیماری داشته باشید. اگر چه این بیماری قابل درمان نیست،اما می توان علائم آن را به خوبی کنترل کرد. مهم است که علائم و پیشرفت خود را کنترل کنید تا در صورت لزوم روش درمانی شما تغییر یابد.

همچنین مهم است که بدانید چه کسی باید از بیماری شما مطلع شود. آیا باید به دوستان خود بگویید؟ آیا خانواده‌تان باید بدانند که شما بیمار هستید؟ آیا نیاز است به کارفرمای خود بگویید؟ بدانید که نیاز نیست به همه افراد زندگی خود بگویید که بیش فعالی دارید. فقط باید به افراد کلیدی زندگی خود بگویید که این بیماری دارید تا آنها بتوانند راحتتر شما را درک کنند. شما باید به نزدیکان خود در مورد این بیماری اطلاع دهید چون به پشتیبانی و مساعدت آنها نیاز دارید.

بیش فعالی در کودکان

تربیت کودکان مبتلا به بیش فعالی بسیار سخت است. اینکه تشخیص بدهید بهترین درمان برای او چیست و چگونه می توانید به کودک خود کمک کنید تا علائم را مدیریت کند مهمترین بخش برای تربیت کودکان است. درمان می تواند شما دارو باشد. این داروها به کودکان شما کمک می کند تمرکز خود را حفظ کنند و از حواس پرتی آنها جلوگیری می کند. علاوه بر دارو ممکن است روانشناس از شما بخواهد که کودکتان به جای خانه در خوابگاه مدرسه بماند. همچنین ممکن است نیاز باید فرزندتان در مدرسه در صندلی نزدیک معلم بنشیند تا معلم او بتواند بر رفتارش برای انجام تکالیف کنترل داشته باشد.

برای درمان این بیماری نیاز است که والدین نیز آموزش ببینند. والدین باید بیاموزند که چگونه نظم را رعایت کنند و استراتژی‌های حمایتی را یاد بگیرند تا به فرزندان خود کمک کنند علائم بیمارشان را کنترل نمایند.